EDITORIAL ΜΑΙΟΣ 2008

ΤΡΑΠΕΖΑ σεναρίων; Τι ακριβώς θα πει αυτό; Κοιτάχτηκαν μεταξύ τους με απορία τα μέλη της επιτροπής για τον κινηματογράφο. Όλοι τους προσωπικότητες του χώρου. Όλοι τους έβλεπαν θετικά το σενάριο. Αναγνώριζαν τη σημασία του. Ήθελαν να βοηθήσουν. Μας ζητούσαν ιδέες. Και όταν αναφέραμε την τράπεζα σεναρίων κόμπιασαν. Μα είναι η τράπεζα λύση για την κρίση σεναρίων; Δηλαδή πως θα λειτουργήσει; Βασικό στοιχείο της τραπεζικής λειτουργίας είναι οι καταθέσεις και οι αναλήψεις. Στην περίπτωση της τράπεζας σεναρίων ποιος θα κάνει καταθέσεις και κυρίως ποιος θα κάνει αναλήψεις; Οι αντιρρήσεις ξεφύτρωναν συνέχεια. Θετικό αυτό. Οι ιδέες όταν ακούγονται για πρώτη φορά δημιουργούν απορίες. Και η τράπεζα σεναρίων είναι μια νέα ιδέα. Που χρειάζεται ανάπτυξη. Δοκιμή. Προσαρμογή. Και κυρίως θετικό πνεύμα στην αντιμετώπιση της. Για να τη δούμε λοιπόν. 

Πρώτα απ' όλα ας δούμε αν υπάρχει πρόβλημα και ποιας φύσης. Στον ελληνικό κινηματογράφο την τελευταία δεκαετία γυρίστηκαν περίπου διακόσιες πενήντα ταινίες. Στις διακόσιες είκοσι από αυτές το σενάριο υπογράφει ή συνυπογράφει ο σκηνοθέτης. Είναι δηλαδή λιγότερες από είκοσι εκείνες που το σενάριο τους υπογράφεται από έναν επαγγελματία σεναριογράφο. Δηλαδή συγγραφέα. Τις ταινίες στην Ελλάδα τις γράφουν οι σκηνοθέτες. Ποια είναι τα αποτελέσματα αυτής της πρακτικής; Είμαστε ικανοποιημένοι; Είναι καλές οι ταινίες; Ταξιδεύουν στο εξωτερικό; Διακρίνονται καλλιτεχνικά; Κάνουν εισιτήρια;

Αν απαντήσουμε θετικά δεν υπάρχει πρόβλημα. Όμως οι αριθμοί άλλα λένε. Το ίδιο και οι επιλογές των ξένων φεστιβάλ. Οι ελληνικές ταινίες -με μια δύο εξαιρέσεις κάθε χρόνο- δεν έχουν κοινό. Αποξενώνονται από τον κόσμο και την αίθουσα. Υπάρχει μια εξήγηση. Γιατί από τις ελληνικές ταινίες απουσιάζει ο δραματουργός. Ο συγγραφέας. 

Ας πιάσουμε, λοιπόν εξαρχής την ιδέα της τράπεζας σεναρίων. Βήμα προς βήμα. 

Αφετηρία και κανόνας. Το πρόγραμμα ΓΡΑΦΗ του Κέντρου Κινηματογράφου. Το πρόγραμμα πρέπει να απευθύνεται στους επαγγελματίες σεναριογράφους και μόνο σε αυτούς. Να είναι το δικό τους πρόγραμμα. Να δίνει ευκαιρίες στους σεναριογράφους. Όχι στους σκηνοθέτες που θέλουν να γράψουν ένα -ακόμα- σενάριο. Οι σκηνοθέτες έχουν τα δικά τους προγράμματα. Όχι στους παραγωγούς που θέλουν να χρησιμοποιήσουν και να διαχειριστούν τα λιγοστά χρήματα του προγράμματος. 

Πρώτο βήμα. Οι σεναριογράφοι προτείνουν πρωτότυπες ιδέες για σενάρια. Και κάποιες από αυτές εγκρίνονται από τα όργανα του Κέντρου. Δεν μας νοιάζει πόσες. Όσες αξίζουν. Ας είναι και δύο ή τρεις. Δεν έχει σημασία. Σημασία έχει να υπάρξει το πρόγραμμα. Και να ξεκινήσει το γράψιμο.

Δεύτερο βήμα. Η γραφή. Το γράψιμο του σεναρίου δεν γίνεται με λευκή επιταγή. Αναπτύσσεται. Συμμετέχει σε προγράμματα development. Συζητείται με ξένους δασκάλους. Γράφεται και ξαναγράφεται. Και κάποτε κατατίθεται. Τέλος του δεύτερου βήματος.

Τρίτο βήμα. Η επιτροπή κρίσεων του Κέντρου με πολύ αυστηρή κρίση επιλέγει κάποια από τα σενάρια που κατατέθηκαν. Και αγοράζει τα πνευματικά τους δικαιώματα. Όχι υποχρεωτικώς όλα όσα γράφτηκαν. Ίσως δύο ή τρία. Ίσως και ένα μόνο. Δεν έχει σημασία. Σημασία έχει να υπάρξει ένα σενάριο που μια επιτροπή το κρίνει άξιο να γυριστεί. Ως σενάριο. Και αυτό κατατίθεται στη λεγόμενη "τράπεζα". 

Τέταρτο βήμα και σημαντικότερο. Η προώθηση. Αυτή είναι που θα διαφοροποιήσει την υπάρχουσα κατάσταση. Το Κέντρο που έχει την όψιον προωθεί το σενάριο που επέλεξε. Μπορεί να το αναρτήσει σε ειδική ιστοσελίδα για να διαβάζεται από τους ενδιαφερόμενους. Μπορεί να το παρουσιάσει σε pitching σεναρίου στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης (για το μεγάλο μήκος) και στη Δράμα (για τις ταινίες μικρού μήκους). Μπορεί να το προτείνει ως συμπαραγωγή σε ξένους παραγωγούς ή σκηνοθέτες. 

Και βεβαίως όποιος παραγωγός ή σκηνοθέτης επιλέξει το συγκεκριμένο σενάριο θα τυγχάνει ιδιαίτερης χρηματοδότησης. Υψηλότερη από των άλλων προγραμμάτων. Ποιο θα είναι το άμεσο κέρδος; Πρώτον θα υπάρχουν σενάρια. Δεύτερον θα στοιχίσουν ελάχιστα. Κόκκους χρημάτων σε σχέση με τα άλλα προγράμματα. Τρίτον, το Κέντρο Κινηματογράφου, θα έχει τη διακριτική δυνατότητα μέσω της επιλογής να χαράσσει πολιτική. Τέταρτο οι νέοι σκηνοθέτες που αναζητούν σενάριο για την πρώτη τους ταινία θα μπορούν να επιλέξουν ένα δουλεμένο. Πέμπτο θα αρχίσει επιτέλους να λειτουργεί και πάλι ο γραφιάς. Ο συγγραφέας. Θα πάρει εμπρός η βιομηχανία. Γιατί όλα ξεκινούν από το σενάριο. 

Να η ιδέα σε όλη της την ανάπτυξη. Τράπεζα σεναρίων. Αυτό προτείνουμε. Στο Κέντρο! Στο Υπουργείο Πολιτισμού.! Στα Κέντρα αποφάσεων! Στη νομοπαρασκευαστική επιτροπή!. Τι λέτε; Θα ενδιαφερθεί για περισσότερες λεπτομέρειες κάποιος αρμόδιος ή θα εξακολουθήσουν να εύχονται καλύτερα σενάρια γενικά και αόριστα, έτσι όπως όλοι οι γιατροί εύχονται να βρεθεί κάποτε το φάρμακο για τον καρκίνο. Εσείς τι λέτε;

Στάθης Βαλούκος