EDITORIAL ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2014

Οι 10 Εντολές για την συγγραφή σεναρίων

Εγκαινιάζουμε σήμερα μια σειρά άρθρων που αποσκοπούν στο να προσφέρουν, στους νέους ιδιαίτερα συναδέλφους, χρήσιμες συμβουλές για την βελτίωση της δημιουργικής τους ικανότητας.

Υπάρχουν χίλια-δυο πολύτιμα πράγματα που μπορείτε να μάθετε για το σενάριο, αλλά υπάρχουν και μερικές εντολές που αν δεν τις ακολουθείτε η… ‘σεναριογραφική’ σας ψυχή σας δεν πρόκειται να βρει ποτέ ανάπαυση. Ή, πιο πεζά ειπωμένο, θα είναι ίσως κομμάτι πιο δύσκολο να γίνετε επαγγελματίας. Είτε έτσι ή αλλιώς, καλά θα κάνετε να έχετε πάντοτε υπ΄ όψη σας τις παρακάτω οδηγίες καθώς θα γράφετε ή θα ξαναγράφετε το σενάριό σας.

1. Ή ψυχαγωγείς ή… άδικος ο κόπος

Η ψυχαγωγία είναι ο πρώτος λόγος που κάνει τον κόσμο να πηγαίνει στον κινηματογράφο ή να παρακολουθεί τηλεόραση. Στην αλλοδαπή, αυτό το ξέρουν όλοι οι παραγωγοί και όλοι οι ατζέντηδες που εκπροσωπούν τους δημιουργικούς συντελεστές. Εκεί, λοιπόν, θα πρέπει να εστιάζεις κατ’αρχήν το γράψιμό σου. Αν καταφέρεις να γίνεις μάστορας στη δημιουργία χαρακτήρων ή καταστάσεων που ψυχαγωγούν, θα γίνεις ο σεναριογράφος που θα ψάχνουν να βρουν όλοι.

Με απλά λόγια, αν υπάρχει στο σενάριό σου κάτι που δεν ψυχαγωγεί, διόρθωσέ το.

2. Κάνε τα όλα πιο ενδιαφέροντα

Στον χώρο του κινηματογράφου και της τηλεόρασης καταφτάνουν στα χέρια των παραγωγών, σκηνοθετών και των readers – των ανθρώπων, δηλαδή, που διαβάζουν και διαλέγουν σενάρια - πληθώρα ‘επαγγελματικών’ σεναρίων. Αν θέλεις να ξεχωρίσει το δικό σου, θα πρέπει να είναι ικανό να τους συναρπάσει τόσο που να ξεχάσουν ότι το διαβάζουν για να κάνουν τη δουλειά τους.

Αυτό θα πρέπει να έχεις διαρκώς στο μυαλό σου. Στήσε τις σκηνές σου έτσι που να είναι όσο πιο ενδιαφέρουσες γίνεται. Κάνε τους διαλόγους σας να πετάνε σπίθες. Κάνε τα πάντα πιο ενδιαφέροντα.

3. Φτιάξε έναν χαρακτήρα που θα σέρνει τους θεατές από τη μύτη

Οι επαγγελματίες σεναριογράφοι σκόπιμα δημιουργούν χαρακτήρες που κάνουν τους θεατές να θέλουν να ταχθούν με το μέρος τους. Είναι μοναδικοί, μεν, αλλά και γνώριμοι. Ο θεατής μπορεί να ταυτιστεί μ΄ αυτούς και θέλει να τους ακολουθήσει σε όλη τους την διαδρομή.

Γενικά, ο πρωταγωνιστής σου πρέπει να είναι το ιδανικό πρόσωπο που θα μπάσει τον θεατή βαθιά μέσα στην ιστορία και στη σύγκρουση που επίκειται. Μην αρκείσαι στον καλό πρωταγωνιστή. Προσπάθησε να τον κάνεις σπουδαίο.

4. Δώσε υπόσχεση για κάτι σπέσιαλ και… σερβίρισέ το!.

Με κάποιο τρόπο, θα πρέπει να κάνεις τον reader, τον σκηνοθέτη, τον παραγωγό να θέλει να διαβάσει το σενάριό σου μέχρι την τελευταία σελίδα. Η λύση είναι να υποβάλλεις στον εαυτό σου την εξής ερώτηση: Ποια υπόσχεση δίνεις στον αναγνώστη/θεατή και πώς την τηρείς στο ακέραιο με μοναδικό τρόπο; Βασικά, υπόσχεσαι κάποιο σπουδαίο επίτευγμα από τον πρωταγωνιστή ή κάποια φοβερή σύγκρουση που θα συμβεί στην 3η Πράξη ανάμεσα στον πρωταγωνιστή και τον ανταγωνιστή. Αν η υπόσχεση αυτή είναι σημαντική, ο παραγωγός, σκηνοθέτης ή reader θα θελήσει να διαβάσει όλο το σενάριο και ο θεατής να παρακολουθήσει ολόκληρη την ταινία για να δει τι θα συμβεί.

5. Δείξε ότι υπάρχει κάτι βαθύτερο

Η βαθύτερη έννοια μπορεί να ενσωματωθεί στην πλοκή, τις καταστάσεις, τις δράσεις και τους διαλόγους ενός σεναρίου. Δεν είναι ανάγκη να είναι βαθυστόχαστη, απλά λίγο κάτω από την επιφάνεια και τέτοια που να μπορεί να την ‘πιάσει’ ο θεατής.

Ο θεατής, αλλά κι αυτοί που είναι εντεταλμένοι να διαβάζουν και να διαλέγουν σενάρια, δεν πολυσυμπαθούν το πολύ επεξηγηματικό γράψιμο. Διαβάζουν την ιστορία με διαφορετικό τρόπο, επειδή ερμηνεύουν αυτό που υπονοούν πραγματικά οι διάλογοι και οι δράσεις.

Είναι εξίσου σημαντικό, λοιπόν, να φροντίζεις τα υπονοούμενα της ιστορίας όσο και τη δημιουργία της επιφανειακής ιστορίας.

6. Πέρασε τον πρωταγωνιστή σου από σαράντα δυο κύματα

Οι σπουδαίοι γονείς φροντίζουν τα παιδιά τους και τα προστατεύουν από το κακό. Οι σπουδαίοι συγγραφείς ρίχνουν τους χαρακτήρες τους στις χειρότερες καταστάσεις, προκειμένου να δοκιμαστούν οι πεποιθήσεις τους, αλλά και οι σωματικές τους αντοχές.

Μη μπερδεύεις αυτές τις δυο δουλειές. Ο κόσμος δεν πηγαίνει στον κινηματογράφο για να δει πρωταγωνιστές να περνούν… ζωή και κότα. Θέλουν να δουν τον πρωταγωνιστή σου να ριψοκινδυνεύει, να ζει τον κίνδυνο, και να ξεφεύγει κυριολεκτικά από του χάρου τα δόντια.

Τελειώνοντας το σενάριο, οι χαρακτήρες σου θα πρέπει να σε μισούν για τα τρομερά πράγματα που τους έκανες να ζήσουν.

7. Ελευθέρωσε τους διαλόγους σου ώστε να μπορούν να εκφράσουν περισσότερο χαρακτήρα

Οι αρχάριοι συγγραφείς γεμίζουν τους διαλόγους τους με αποκαλύψεις και λεπτομέρειες της ιστορίας, μειώνοντας με τον τρόπο αυτό την ποσότητα του χαρακτήρα και της δημιουργικότητας που εμφανίζεται σε εκείνους τους διαλόγους. Μη διαπράττεις αυτή την… αμαρτία.

Αντί γι αυτό, τοποθέτησε τις αποκαλύψεις και τις λεπτομέρειες της ιστορίας στη δράση και τις καταστάσεις.

Λόγου χάρη, αντί να βάλεις έναν προπονητή του μποξ, ας πούμε, να πει σε έναν νέο μποξέρ ότι μια συγκεκριμένη μποξέρικη φιλοσοφία δεν φέρνει αποτέλεσμα, άφησέ τον να ρίξει τον μποξέρ στο ρινγκ και να τη μάθει τρώγοντας το ξύλο της χρονιάς του. Τώρα, ο προπονητής δεν χρειάζεται να κάνει διάλεξη. Στην πραγματικότητα, είναι ελεύθερος να μιλήσει για τα πάντα – το πρόγευμα που έφαγε, την πολιτική, τον αγαπημένο του σκύλο κλπ – επειδή η πραγματική έννοια δίνεται από την δράση.

Αυτό σε απελευθερώνει εντελώς ώστε να μπορείς να γίνεις πιο δημιουργικός με τους διαλόγους σου.

8. Να μετατρέπεις τα κλισέ σε πρωτότυπες ιδέες

Στη βιομηχανία του θεάματος ως κλισέ ορίζεται αυτό που έχεις δει ξανά. Αν γράφεις ένα σενάριο με την ίδια πλοκή ή τους ίδιους πρωταγωνιστές ή τις ίδιες καταστάσεις, ο θεατής θα ‘τσινίσει’.

Ο θεατής θέλει να βλέπει γνωστές ιστορίες ειπωμένες με διαφορετικό τρόπο και γνωστούς χαρακτήρες που διαθέτουν κάτι ιδιαίτερο. Αυτό σημαίνει ότι οι χαρακτήρες σου, οι καταστάσεις, οι δράσεις και οι διάλογοι πρέπει να διαθέτουν κάτι το μοναδικό.

Η πρόκληση που πρέπει να αντιμετωπίσεις είναι να εντοπίσεις όλα τα κλισέ που υπάρχουν στο σενάριό σου και να στύψεις το μυαλό σου προκειμένου να βρεις μοναδικούς τρόπους για να τα κάνεις να πετύχουν τον σκοπό τους. Δώσε τους μια αναπάντεχη εξέλιξη ή ανατροπή ή διαφορετική φωνή. Αυτό χρειάζεται κάμποση δουλειά, αλλά θα δεις πόσο θα βελτιωθεί το σενάριό σου.

9. Στην πρώτη γραφή, γράψε ότι βλακεία σου κατεβαίνει

… και δούλεψε πολύ την τελευταία γραφή. Όχι το αντίθετο.

Πολλοί συγγραφείς προσπαθούν να είναι τέλειοι στην πρώτη γραφή, δημιουργώντας μπλοκάρισμα στο μυαλό τους. Η πρώτη γραφή είναι ο χρόνος όπου έχεις το ελεύθερο να εκφραστείς, όχι για να κάνεις κριτική στο γράψιμό σου. Είναι η ευκαιρία σου να ανακαλύψεις τι μπορείς να κάνεις με την ιστορία σου, τους χαρακτήρες, κ.λπ.

Από την άλλη μεριά, οι συγγραφείς στέλνουν στους παραγωγούς σενάρια που δεν είναι καν έτοιμα. Πριν το στείλεις οπουδήποτε, άσε τον κριτικό που κρύβεις μέσα σου να εκφραστεί και να διασφαλίσει ότι πρόκειται για την τέλεια γραφή. Όσο πιο συγχρονισμένος είσαι με την δημιουργική σου ικανότητα, τόσο πιο γρήγορα θα πετύχεις την τελειότητα.

10. Σκέψου και ξανασκέψου το σενάριό σου, μέχρι που να γίνει εκπληκτικό

Αυτή είναι και η τελική πρόκληση για τον επαγγελματία σεναριογράφο – ότι πρέπει να σκεφτεί και να ξανασκεφτεί το σενάριό του, μέχρι που να ανακαλύψει τον τέλειο τρόπο για να πει την ιστορία του.

Ακόμα κι αν πιστεύεις ότι η ιστορία σου ή ο πρωταγωνιστής σου είναι τέλεια, θα πρέπει να έχεις την ικανότητα να το εξετάσεις ξανά και ξανά με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Αυτό όχι μόνο θα σε βοηθήσει να γράψεις μια καλύτερη ιστορία, αλλά και να συνεργαστείς με τον παραγωγό και τον σκηνοθέτη όταν θα σου ζητήσουν να κάνεις αλλαγές.

Ακολούθησε αυτές τις 10 Εντολές στο καθημερινό σου γράψιμο και κάποια μέρα θα γίνεις ένας περιζήτητος σεναριογράφος!

Συνεργάτης «Χ»
για λογαριασμό της ΕΣΕ