Αυτοεκδιδόμενοι σεναριογράφοι της Ευάννας Βενάρδου

Της ΕΥΑΝΝΑΣ ΒΕΝΑΡΔΟΥ

Ελευθεροτυπία, Δευτέρα 6 Οκτωβρίου 2014

Οι σεναριογράφοι διανύουν δύσκολες εποχές, μια και ανήκουν σε έναν κλάδο που έχει κατ' εξοχήν πληγεί από την ανεργία και την κρίση. Ενα πλήθος σεναρίων, κινηματογραφικών και τηλεοπτικών, μένουν στο συρτάρι. Ή στοιβάζονται στα γραφεία εταιρειών παραγωγής και τελικά καταλήγουν στον κάδο των αχρήστων.

Μια νέα πρωτοβουλία της Ενωσης Σεναριογράφων Ελλάδας φιλοδοξεί να τους δώσει μια νέα προοπτική. Η Ενωση, που φέτος συμπληρώνει 25 χρόνια παρουσίας στον κινηματογραφικό χώρο, εγκαινιάζει το δικό της εκδοτικό οίκο και μια e-library.

Τρεις θα είναι οι σειρές των εκδόσεων της ΕΣΕ. Στο πλαίσιο της πρώτης σειράς, με τίτλο «Οθόνες», θα εκδίδονται σενάρια, κριτικές και δοκίμια για τον κινηματογράφο και την τηλεόραση. Ο,τι σχετίζεται με τα οπτικοακουστικά, δηλαδή. Στη δεύτερη σειρά, τη «Βιβλιοθήκη», θα εκδίδονται έργα των μελών της ΕΣΕ (από θεατρικά μέχρι ποίηση). Τέλος, η σειρά «Scripta» θα φιλοξενεί όλα τα είδη (από λογοτεχνία και ποίηση μέχρι συγγράμματα).

«Ως σεναριογράφοι έχουμε υποστεί ταλαιπωρίες. Αρα είμαστε συνταγμένοι με αυτούς που γράφουν», λέει ο Αλέξανδρος Κακαβάς, πρόεδρος της ΕΣΕ. Επόμενο είναι λοιπόν η έμφαση του νεοσύστατου εκδοτικού οίκου να δίδεται στα έργα των (πολύπαθων) μελών της. Μια επιτροπή θα διαλέγει τα καλύτερα σενάρια και θα τα εκδίδει. Κάποια μάλιστα θα κυκλοφορούν και στα αγγλικά, ώστε να σταλούν έξω προκειμένου να διερευνηθεί το ενδεχόμενο παραγωγής τους και στο εξωτερικό.

Εκπρόσωποι

Κάθε έκδοση θα περιλαμβάνει 4 με 5 σενάρια (που δεν έχουν γίνει ταινία). «Είναι αλλιώς να κυκλοφορούν στην πιάτσα τυπωμένα σε βιβλίο κι αλλιώς να αλλάζουν χέρια ως φωτοτυπίες, ως είθισται. Ενα σενάριο έχει άλλη αξία ως βιβλίο. Είναι πιο δελεαστικό. Διαφορετικά, συχνά καταλήγει στα σκουπίδια...».

Ισως γίνουμε πληκτικοί αν θυμίσουμε ακόμα μια φορά το πόσο παραγνωρισμένο παραμένει στη χώρα μας το σενάριο. Αν και τα τελευταία χρόνια μερικοί από τους γνωστότερους εκπροσώπους του λεγόμενου «νέου ελληνικού κύματος» συνυπογράφουν τα σενάριά τους (με χαρακτηριστικότερη περίπτωση τον Γιώργο Λάνθιμο και τον Ευθύμη Φιλίππου), πολλοί άλλοι σκηνοθέτες συνεχίζουν να γράφουν μόνοι τους το σενάριο των ταινιών τους. Κατά τη γνώμη του Αλέξανδρου Κακαβά, σεναριογράφου σε 12 μεγάλου μήκους ταινίες, «αυτός είναι και ο λόγος που πολλές από τις νέες ταινίες, παρά τη φεστιβαλική τους επιτυχία, δεν κάνουν πωλήσεις στο εξωτερικό και δεν κόβουν πολλά εισιτήρια. Δεν μπορούν όλοι να έχουν την τύχη του Λάνθιμου. Και η δική του περίπτωση άλλωστε είναι ενδεικτική: το "Touch" του Ευθ. Φιλίππου είναι ορατό στον "Κυνόδοντα", αν κάνει κανείς τη σύγκριση με την παλιότερη ταινία του Λάνθιμου, την "Κινέτα". Η ιστορία είναι σαφώς πιο συγκροτημένη. Το ίδιο παρατηρεί κανείς αν συγκρίνει την "Αληθινή ζωή" του Πάνου Κούτρα με τη "Στρέλλα" -μια ταινία που έγραψε παρέα με τον Παναγιώτη Ευαγγελίδη». Νέος καρπός της συνεργασίας τους είναι και η «Xenia», που εξυμνήθηκε διεθνώς και προβάλλεται αυτές τις μέρες.

Χωρίς φυσικά αυτό να σημαίνει, θα προσθέταμε εμείς, πως μια ταινία που υπογράφει ο ίδιος ο δημιουργός της δεν μπορεί να αποτελέσει επιτυχία. Ούτε είναι αυτονόητο πως όλες οι ταινίες που είχαν επαγγελματία σεναριογράφο απογειώθηκαν στα ταμεία... Από την άλλη, δεν μπορεί κανείς να μη διακρίνει τις αρετές που προσέδωσε ο Γιάννης Τσίρος στο εξαιρετικό σενάριο της ταινίας του Γιώργου Τσεμπερόπουλου «Ο εχθρός μου».

Σήμερα, κι άλλοι από τους γνωστότερους νέους σκηνοθέτες μας λειτουργούν ως δίδυμο με κάποιον σεναριογράφο: μια τέτοια περίπτωση είναι αυτή του Σύλλα Τζουμέρκα, που γράφει παρέα με τη Γιούλα Μπούνταλη. Μετά τη «Χώρα προέλευσης», σειρά έχει η νέα δουλειά τους «Α blast» -σε λίγο καιρό θα προβληθεί στις αίθουσες.

Η χρησιμότητα του σεναριογράφου έχει αρχίσει να γίνεται σε ένα βαθμό συνείδηση και στους μικρομηκάδες. Κάποιοι από αυτούς θεωρούν πως η συνεργασία με ένα σεναριογράφο τούς προσφέρει μια πιο «καθαρή» δεύτερη ματιά, ενώ κάνει πιο εύληπτο το (συχνά νεφελώδες) σενάριό τους. Δυστυχώς υπάρχουν ακόμα και οι άλλοι. Που από την πρώτη τους ήδη μικρού μήκους δηλώνουν δημοσία «auteur». Τι ανάγκη έχουν αυτοί από ένα σεναριογράφο; (το ακούσαμε πριν από μερικά χρόνια στη Δράμα...).

Να θυμίσουμε πως σημαντικοί συγγραφείς έχουν υπογράψει το σενάριο στις ταινίες του Θ. Αγγελόπουλου, ο οποίος έκανε σημαντικές πωλήσεις, ως arthouse κινηματογράφος πάντα, στο εξωτερικό (ακόμα και στην Ιαπωνία): Θανάσης Βαλτινός, Πέτρος Μάρκαρης και βέβαια Τονίνο Γκουέρα.

Αντίστροφη πορεία

Οπως και να 'χει, βοηθούσης και της κρίσης, αυτή τη στιγμή κανείς σεναριογράφος του κινηματογράφου δεν ζει από τη δουλειά του. Ο Παναγιώτης Ιωσηφέλης και ο Γιάννης Μαρούδας, μαθαίνουμε, βιοπορίζονται διδάσκοντας στο Πανεπιστήμιο. Ο παραγωγικότατος Νίκος Παναγιωτόπουλος επί χρόνια έκανε και τηλεόραση -όμως και η τηλεόραση πλέον πνέει τα λοίσθια... Οπως και ο Ντίνος Γιώτης γράφει πλέον βιβλία, ενώ ο Βασίλης Ραΐσης τα τελευταία χρόνα ακολουθεί μια αντίστροφη πορεία: σκηνοθετεί ο ίδιος τα σενάριά του. Για να αναφέρουμε μόνο μερικούς.

Αυτή τη στιγμή μόνο το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου διαθέτει ένα χρηματοδοτικό πρόγραμμα ανάπτυξης σεναρίου («Συγγραφή Σεναρίου-Development»). Κατά τ' άλλα πλέουν στο άγνωστο με βάρκα την ελπίδα...

Και διαγωνισμός σεναρίου

Η ΕΣΕ προκηρύσσει και Πανελλήνιο Διαγωνισμό Συγγραφής Σεναρίου για Ταινία Μικρού και Μεγάλου Μήκους (Πρωτότυπου Εργου, αλλά και Διασκευασμένου Ελληνικού Λογοτεχνικού Εργου). Οι ενδιαφερόμενοι καλούνται, αφού προηγουμένως κατοχυρώσουν το σενάριό τους στο δικτυακό τόπο της ΕΣΕ www.senariografoi.gr, να το αποστείλουν ηλεκτρονικά στη διεύθυνση corinis.jd@gmail.com μέχρι την 31η Οκτωβρίου.

Οι κριτές δεν θα γνωρίζουν το όνομα του σεναριογράφου. Το έπαθλο θα είναι η έκδοση των σεναρίων από το νεοσύστατο οίκο, καθώς και η μετάφρασή τους ούτως ώστε να αποσταλούν σε παραγωγούς και agents του εξωτερικού. Οι τυχεροί θα λάβουν επίσης laptop και tablets. Η απονομή θα γίνει στις 8.12 στο Ιδρυμα Κακογιάννης.

Οπως μαθαίνουμε πάντως, προς το παρόν δεν υπάρχει μεγάλη ανταπόκριση στην κατηγορία του διασκευασμένου ελληνικού λογοτεχνικού έργου: γεγονός που φανερώνει τη συνεχιζόμενη απροθυμία των Ελλήνων να αντλήσουν από την τεράστια δεξαμενή της ελληνικής πεζογραφίας...

ΠΗΓΗ: www.enet.gr