Πρεμιέρα για την 56η Berlinale
Πρεμιέρα χτες, Πέμπτη 9 Φεβρουαρίου, για το 56ο Διεθνές Φεστιβάλ του Βερολίνου, ένα από τα σημαντικότερα ραντεβού της παγκόσμιας κινηματογραφικής βιομηχανίας. 56η BERLINALE: 9-19 Φεβρουαρίου 2006
Κρίνοντας από τα περσινά δεδομένα της Berlinale –17.000 πιστοποιημένοι επισκέπτες, καλεσμένοι και επαγγελματίες από 119 χώρες, ανάμεσα τους και περισσότεροι από 3.800 δημοσιογράφοι από 81 χώρες– και φέτος η προσέλευση στο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Βερολίνου αναμένεται να είναι ίσως η μεγαλύτερη από οποιαδήποτε άλλη αντίστοιχη διοργάνωση.
Το πρόγραμμα της Berlinale περιλαμβάνει περί τα 400 φιλμ κάθε χρόνο –πολλά από αυτά σε παγκόσμιες ή ευρωπαϊκές πρεμιέρες. Ταινίες κάθε είδους, μήκους και φορμά προβάλλονται σε διαφορετικές κατηγορίες: μεγάλες διεθνείς ταινίες στο Διαγωνιστικό (Competition), ανεξάρτητες παραγωγές στο Panorama, ταινίες για νεανικό κοινό στο Kinderfilmfest, σύγχρονος γερμανικός κινηματογράφος στο Perspektive Deutsches Kino. Ακόμα, gay & lesbian cinema στο Teddy Twenty Tribute (που φέτος κλείνει τα είκοσι του χρόνια, γι' αυτό και tribute), αφιερώματα σε μεγάλες προσωπικότητες του κινηματογράφου στο νέο πρόγραμμα με τίτλο Berlinale Special και θεματικές προβολές με τη συνδρομή του Κινηματογραφικού Μουσείου του Βερολίνου. Για όλα αυτά θα μιλήσουμε πιο κάτω αναλυτικά.
Το πλαίσιο
Περισσότερες από 360 ταινίες από 58 χώρες προβάλλονται φέτος σε όλες τις κατηγορίες του Φεστιβάλ, ενώ 26 από αυτές (μεγάλου μήκους, κυρίως από τις ΗΠΑ, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Αγγλία και τις ασιατικές χώρες) συναγωνίζονται για τη Χρυσή Άρκτο, σ’ ένα πιο φιλόδοξο από πέρυσι πρόγραμμα.
Με "έμφαση" και φέτος σ’ ένα σινεμά με πολιτικό και κοινωνικό στίγμα, αξίζει να σημειωθεί η ολοφάνερη προσπάθεια του Φεστιβάλ να συγκεντρώσει ξανά μεγάλες χολλυγουντιανές παραγωγές, γεμάτες υποψηφιότητες για Όσκαρ (που ενώ επί σειρά ετών έκαναν την εμφάνιση τους στο Βερολίνο, πέρυσι απουσίασαν τελείως από το πρόγραμμα και φέτος επανέρχονται). Όπως λοιπόν δείχνουν τα πράγματα, ένα παράξενο συνονθύλευμα από ταινίες θα αρχίσει να ξετυλίγεται μπροστά στα μάτια της Διεθνούς Κριτικής Επιτροπής, με Πρόεδρο την Charlotte Rampling, αξιόλογη εκπρόσωπο του σύγχρονου κινηματογράφου. Ενδιαφέρον όμως έχουν και οι συνθέσεις των υπόλοιπων Κριτικών Επιτροπών.
"Οι γερμανοί ξανάρχονται"; Όχι ακριβώς. Οι αμερικάνοι…
Η φετινή χρονιά μάλλον χαρακτηρίζεται από την -εκ νέου- ισχυρή παρουσία των αμερικανικών ταινιών. Αρκετές από αυτές μάλιστα, ήδη φορτωμένες από Χρυσές Σφαίρες, περιμένουν αντίστοιχες επιτυχίες και στα Όσκαρ –όπως το Syriana του Stephen Gaghan (σεναριογράφο του Traffic), πολιτικό θρίλερ γύρω από τον πόλεμο των πετρελαίων, με τους George Clooney και Matt Damon. Αντίστοιχου βεληνεκούς είναι και το Capote, του Bennett Miller, βιογραφία του διάσημου αμερικανού συγγραφέα, με τον Philip Seymour Hoffman στον κεντρικό ρόλο. Ακολουθεί Ο Νέος κόσμος (The New World) του Terrence Malick (Λεπτή κόκκινη γραμμή), επική ταινία με τον Colin Farrell, με θέμα τη σχέση ενός βρετανού εξερευνητή με την κόρη του αρχηγού μιας φυλής ινδιάνων στην Αμερική του 17ου αιώνα, αλλά και το V for Vendetta του James McTeighue (με σεναριογράφους τους αδελφούς Wachowski του Matrix), στυλάτη φουτουριστική περιπέτεια. Τέλος, το Α prairie home companion του πάντα απρόβλεπτου Robert Altman, με ισχυρό θίασο πρωταγωνιστών –Woody Harrelson, Tommy Lee Jones, Meryl Streep, Lily Tomlin, Kevin Kline.
Από κοντά έρχονται οι ευρωπαϊκές παραγωγές, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον να παρουσιάζει η βρετανική ταινία The road to Guantanamo (Ο δρόμος προς το Γκουαντανάμο) του Michael Winterbottom (σε συνεργασία με τον Mat Whitecross), πολιτικό θρίλερ με θέμα το κολαστήριο του Γκουαντανάμο και τις σκοτεινές οδούς που οδηγούν σε αυτό. Από τη Γαλλία: ο Claude Chabrol συνεχίζει να είναι ακμαίος, με το L'ivresse du pouvoir (Comedy of Power) και την Isabelle Hupert να καταδιώκει τη διαπλοκή στον πολιτικό και επιχειρηματικό κόσμο. Ακολουθεί το "νέο αίμα", ο Michel Gondry (Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού), με την ταινία Science of sleep (Η επιστήμη του ύπνου), με τους Gaël Garcia Bernal (Ημερολόγια μοτοσυκλέτας) και Charlotte Gainsbourg.
Από την άλλη μεριά της γης, ισχυρή εμφανίζεται η παρουσία της Ασίας, που τα τελευταία χρόνια έχει κάνει θαύματα εκπλήσσοντας το παγκόσμιο κοινό και δημιουργώντας νέες σχολές. Από το Ιράν οι ταινίες Είναι χειμώνας (Zemestan), του Rafi Pitts, εικόνα της καθημερινότητας στην Τεχεράνη, μέσα από τη ζωή μιας γυναίκας και της κόρης της, περιμένοντας μάταια τον μετανάστη στο εξωτερικό σύζυγο να ξαναγυρίσει, και το Offside του Jafar Panahi, σχόλιο για την κοινωνική ζωή των γυναικών στο Ιράν, με αφορμή την ιστορία ενός παθιασμένου με το ποδόσφαιρο κοριτσιού που ντύνεται αγορίστικα για να μπαίνει στα γήπεδα. Από την Ταϊλάνδη (σε συμπαραγωγή με την Ολλανδία και το Χονγκ Κονγκ) τα Αόρατα κύματα (Invisible waves), ατμοσφαιρικό θρίλερ του Pen-ek Ratanaruang. Ακόμα, από την Κίνα (σε συμπαραγωγή με τις ΗΠΑ στην πρώτη περίπτωση), το παραμυθένιο The promise (Η υπόσχεση) του Chen Kaige (μια και η συνταγή απέδειξε ότι λειτουργεί) και η Isabella του κινέζου Pang Ho-cheung, δράμα για την κρίση της επαγγελματικής και κοινωνικής ζωής ενός αστυνομικού, στην περίοδο της μετάβασης του Μακάο στην Κίνα.
Μια ακόμα γνώριμη παρουσία στη Berlinale, o βετεράνος Sidney Lumet με το δικαστικό δράμα Find me guilty, που έχει να κάνει με τη μεγαλύτερη δίκη στην ιστορία της μαφίας, ταινία που δεν αναμένεται ωστόσο να ταράξει τα νερά. Τέλος, κάτι αντίστοιχο συμβαίνει με ταινία έναρξης του φεστιβάλ, το Snow cake του Marc Evans (δράμα, με τους Άλαν Ρίκμαν και Σιγκούρνι Γουίβερ), αλλά και την ταινία λήξης Ο τίγρης και το χιόνι (La tigre e la neve), του Roberto Benigni, με τον ίδιο να σπεύδει στο Ιράκ για να ελευθερώσει την αγαπημένη του (Nicoletta Braschi, ποια άλλη;) από την ομηρεία των Αράβων. Σα να λέμε, Η ζωή είναι ωραία, προς το αραβικό.
Πέρα όμως από τα γνωστά και καταξιωμένα πρόσωπα υπάρχουν και ονόματα που δεν γνωρίζουμε, από τη Γερμανία, την Αυστρία, την Αργεντινή και άλλες χώρες. Κάποια από αυτά θα ξεχωρίσουν. Ίσως είναι ο Rodrigo Moreno (με το El custodio, ταινία που υποστηρίχτηκε από το World Cinema Fund) από την Αργεντινή, η Jasmila Zbanic (με το Grbavica) από τη Βοσνία, η Pernille Fischer Christensen (με το Soap) από τη Δανία, o Neil Armfield (με το Candy) από την Αυστραλία, ή…
Η Ελλάδα συμμετέχει φέτος στο Forum του νέου κινηματογράφου με την Κινέτα του Γιώργου Λάνθιμου, (την ταινία που δίχασε το κοινό του 46ου Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης), αλλά και τον Κλέφτη, ταινία μικρού μήκους της (βραβευμένης τρεις φορές με Κρατικό Βραβείο) Ιρίνα Μπόικο, στο επίσημο διαγωνιστικό τμήμα παιδικών ταινιών, Kinderfilmfest.
…και οι… "Αρκτικές" Βραβεύσεις
Αφού καθώς φαίνεται οι προβλέψεις περισσεύουν, θα περιμένουμε ως το Σάββατο 18 Φεβρουαρίου για να μάθουμε τους νικητές, ενώ στο μεταξύ μπορούμε να ρίξουμε μια ματιά στα Έπαθλα.
Πέρα από τις Χρυσές Άρκτους (μία στην καλύτερη ταινία μεγάλου μήκους και άλλη μία στην καλύτερη ταινία μικρού μήκους του Διαγωνιστικού) το Φεστιβάλ θα απονείμει:
-τις Αργυρές Άρκτους, έξι στον αριθμό, για ταινίες μεγάλου μήκους (μία ως το "Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής", ενώ οι υπόλοιπες προορίζονται για τη σκηνοθεσία, την αντρική και γυναικεία ερμηνεία, τη μουσική και την καλλιτεχνική διεύθυνση) και άλλη μία για τις μικρού μήκους
-το Βραβείο Καλύτερης Πρώτης Ταινίας, σε ταινία πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη από το Διαγωνιστικό, ή το Panorama ή το Kinderfilmfest/14plus. Το βραβείο αυτό δίνεται φέτος για πρώτη φορά, αντικαθιστώντας το Βραβείο Γαλάζιος Άγγελος (Blue Angel Award, προς τιμήν της Marlene Dietrich), που δινόταν στην καλύτερη ευρωπαϊκή ταινία του Διαγωνιστικού
-το βραβείο Alfred Bauer (προς τιμήν του πρώτου διευθυντή του Φεστιβάλ), στην ταινία του Διαγωνιστικού που "οδηγεί την τέχνη του σινεμά σε μια νέα κατεύθυνση".
Υπάρχουν όμως και τα βραβεία των ανεξάρτητων επιτροπών:
-τα Βραβεία της FIPRESCI (Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου), τρία στον αριθμό –ένα σε κάθε κατηγορία: Διαγωνιστικό, Panorama και Forum
- το Βραβείο LVT Manfred Salzgeber (προς τιμή του ιδρυτή του Πανοράματος)
- τα Βραβεία INTERFILM και SIGNIS (της καθολικής και της προτεσταντικής εκκλησίας) σε μία ταινία από το Panorama και άλλη μία από το Forum
- και ακόμα: Βραβεία για το γερμανικό σινεμά, Βραβεία της C.I.C.A.E (Διεθνούς Ένωσης Αιθουσών Κινηματογράφου Τέχνης), Βραβείο UIP Berlin (United International Pictures από κοινού με το European Film Academy), Βραβείο Ταινίας για την Ειρήνη, Teddy Awards (για ταινίες που πραγματεύονται θέματα περί την ομοφυλοφιλία), Βραβείο NETPAC (για την καλύτερη ασιατική ταινία), Βραβείο της Διεθνούς Αμνηστίας, Βραβείο Europa Cinemas και πολλά άλλα.
Τιμητικές Διακρίσεις
Τιμητικές Διακρίσεις θα απονεμηθούν σε προσωπικότητες του κινηματογράφου, για το σύνολο του έργου τους. Πιο συγκεκριμένα, με Χρυσές Άρκτους θα τιμηθούν, ο μεγάλος πολωνός σκηνοθέτης Andrzej Wajda, δημιουργός περισσότερων από 40 ταινιών από το 1950 (μεταξύ των οποίων, Ο άνθρωπος από μάρμαρο, Ο άνθρωπος από σίδερο, Δαντών, Οι δεσποινίδες του Βιλκό κ.ά.), αλλά και ο σπουδαίος βρετανός ηθοποιός Sir Ian McKellen.
Ακόμα με την Camera της Berlinale θα τιμηθούν:
-ο διακεκριμένος γερμανός διευθυντής φωτογραφίας Michael Ballhaus (στενός συνεργάτης του Ρ.Β. Φασμπίντερ σε 15 ταινίες, του Μ. Σκορσέζε και άλλων σε περισσότερες από 80 ταινίες συνολικά, μεταξύ των οποίων Τα πικρά δάκρυα της Πέτρα Φον Καντ, Ο γάμος της Μαρίας Μπράουν, Συμμορίες της Νέας Υόρκης, Τα καλά παιδιά, Τα χρόνια της αθωότητας, Το χρώμα του χρήματος, Ο τελευταίος πειρασμός, Δράκουλας κ.ά.)
-ο Jürgen Böttcher, σκηνοθέτης περισσότερων από 30 ταινίες, επίσης σεναριογράφος, μοντέρ, συνθέτης και ζωγράφος (σε αυτή του την ιδιότητα γνωστός ως Strawalde) από την πρώην Ανατολική Γερμανία
-ο Laurence Kardish, διευθυντής του Τμήματος Κινηματογράφου και Media του ΜοΜΑ (Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης).
Άλλες σημαντικές εκδηλώσεις
Το Φεστιβάλ Βερολίνου, ένας δείκτης για ό,τι συμβαίνει σήμερα στο σινεμά, είναι παράλληλα ο χώρος για να διαδοθούν δημιουργικές ιδέες, τα νέα σχέδια να συναντήσουν συνοδοιπόρους και οι ταινίες να βρουν δρόμο για το διεθνές κοινό.
Σ’ αυτό το πνεύμα, το Φεστιβάλ αναπτύσσει συνεχώς πρωτοβουλίες, όπως:
-το Berlinale Talent Campus, που διεξάγεται φέτος για τέταρτη φορά και, μέσω του Berlin’s House of World Cultures, προσκαλεί 500 νέους κινηματογραφιστές να συναντήσουν καταξιωμένους επαγγελματίες σε δημιουργικά εργαστήρια, διαλέξεις, συζητήσεις. Με στόχο, να υποστηριχθεί η δημιουργική «περιέργεια πάνω στις ιδέες των άλλων», το Campus επενδύει στο μέλλον του Φεστιβάλ, πιστεύοντας ότι η απήχηση του (φέτος δέχτηκε 3.516 αιτήσεις από 121 χώρες) αντικατοπτρίζει το τοπίο του σύγχρονου σινεμά.
-το World Cinema Fund, σε συνεργασία με κρατικούς πολιτιστικούς φορείς, ένα πρόγραμμα ενίσχυσης νέων κινηματογραφικών projects από συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές (που μέχρι το 2007 θα είναι η Λατινική Αμερική, η Αφρική, η Μέση Ανατολή και η Κεντρική Ασία) με ετήσιο προϋπολογισμό τα 500.000 €. Στόχος του προγράμματος είναι να συμβάλλει στην υλοποίηση ταινιών που διαφορετικά δεν θα παραχθούν, αλλά και την υποστήριξη ταινιών μυθοπλασίας ή ντοκυμαντέρ με ισχυρή πολιτιστική ταυτότητα, στο πεδίο της παραγωγής αλλά και της διανομής.
Επιβεβαίωση της αποτελεσματικότητας του προγράμματος είναι φυσικά οι ταινίες που πραγματοποιήθηκαν με την υποστήριξη του. Από την άνοιξη του 2004, το World Cinema Fund έχει υποστηρίξει 20 projects σε τρεις περιόδους. Σήμερα, σχεδόν όλα αυτά τα σχέδια έχουν γίνει ταινίες, αρκετές των οποίων συμμετέχουν σε φεστιβάλ ή έχουν ήδη καταξιωθεί με βραβεία που τους επέτρεψαν να βρουν διανομή σε αρκετές χώρες (απόλυτο παράδειγμα, το Paradise Now, που αφού συγκέντρωσε αρκετά βραβεία στην περσινή Berlinale, συμμετείχε σε 50 διεθνή φεστιβάλ, κέρδισε Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης Ξένης Ταινίας και μια υποψηφιότητα για το Όσκαρ Ξένης Ταινίας για το 2006).
European Film Market
Το πλέον όμως σημαντικό γεγονός για την κινηματογραφική βιομηχανία στο Βερολίνο, είναι το European Film Market (EFM), όπου παραγωγοί, διανομείς και χρηματοδότες απ’ όλον τον κόσμο έρχονται για να δουν, να προωθήσουν, και να αγοράσουν ταινίες ή να διαπραγματευτούν συμπαραγωγές σε νέα projects (σύμφωνα με τα περσινά στοιχεία, 558 ταινίες από 165 εκθέτες και 70 χώρες συμμετείχαν στο EFM το 2005, ενώ 350 projects από 35 χώρες συμμετείχαν στο Co-production Market).
Μετά από έξι χρόνια λοιπόν, επιτυχημένης λειτουργίας στο Daimler Chrysler Atrium, το EFM μετακινείται φέτος σε νέο χώρο. Πρόκειται για το Martin-Gropius-Bau, ένα από τα πιο εντυπωσιακά εκθεσιακά κέντρα στη Γερμανία, που θα φιλοξενήσει 254 εκθέτες απ’ όλο τον κόσμο, στο European Film Market 2006. Ανάμεσα σε αυτούς και το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, όπως κάθε χρόνο θα παρουσιάσει τις ταινίες της πρόσφατης παραγωγής του (δώδεκα ταινίες, ανάμεσα τους η Γλυκειά μνήμη, Η καρδιά του κτήνους, Λιούμπη, Η Νοσταλγός, Το όνειρο του σκύλου, Η χορωδία του Χαρίτωνα και άλλες)
Και άλλες εκδηλώσεις: Selling Democracy
Η 56η Berlinale περιλαμβάνει ακόμα: ρετροσπεκτίβες στο έργο μεγάλων δημιουργών και θεματικά αφιερώματα με τη συνδρομή του Κινηματογραφικού Μουσείου του Βερολίνου, σε μια προσπάθεια τοποθέτησης του κινηματογράφου στο ιστορικό του πλαίσιο. Κεντρική εκδήλωση αυτού του προγράμματος για τρίτη και τελευταία χρονιά φέτος, το αφιέρωμα στις ταινίες του μεταπολεμικού Σχεδίου Μάρσαλ, που ξεκίνησε το 2004 υπό τον αινιγματικό τίτλο Selling Democracy-Welcome Mr. Marshall, με γνωστή τη γερμανική ευαισθησία σχετικά με τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τις συνέπειες του. Πρόκειται για 200 περίπου ταινίες διάρκεια 7-40 λεπτών που έχουν γυριστεί μέχρι το 1952 και αφορούν τα αποτελέσματα του Σχεδίου Μάρσαλ σε 16 ευρωπαϊκές χώρες και τα πρώτα ίχνη ενός οράματος που σήμερα ονομάζεται "Ενωμένη Ευρώπη". Το δεύτερο μέρος του αφιερώματος, το 2005, είχε τίτλο Winning the Peace, ενώ φέτος ολοκληρώνεται ως Friendly Persuasion, εστιάζοντας το ενδιαφέρον στις μεταπολεμικές αλλαγές της καθημερινότητας –αυτές που κάποιοι ονομάζουν εκσυγχρονισμό και άλλοι απλά "εξαμερικανισμό".
Τέλος την 56η Berlinale συμπληρώνουν εορταστικές εκδηλώσεις (Teddy Twenty), ομιλίες και συζητήσεις (φέτος με κεντρικό θέμα την Αφρική) και άλλα παράλληλα δρώμενα όπως το Shooting Star 2006 –για το οποίο είναι φέτος υποψήφιος από την Ελλάδα ο Χρήστος Λούλης.
Κλείνοντας
Από 9 μέχρι 19 Φεβρουαρίου, το 56ο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Βερολίνου μονοπωλεί το ενδιαφέρον των ανθρώπων του κινηματογράφου, σαν η αδιαμφισβήτητη πρωτεύουσα του γερμανικού σινεμά και μια διεθνής σκηνή για να εξαπλωθούν καινούργιες εικόνες, ιδέες, πολιτιστικές ιδιαιτερότητες, αλλά και βιομηχανικά προϊόντα. Ενίοτε, κάπου πίσω απ’ όλα αυτά βρίσκονται οι δημιουργοί με τα οράματα τους. Χωρίς αυτούς –και τα οράματα- άλλωστε, δεν μπορεί να γίνει κανένα Φεστιβάλ.
Πηγές για τα στοιχεία: 56η Berlinale, Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, Shooting Star (European Film Promotion), Εφημερίδες Ελευθεροτυπία 9-2-06 άρθρο Β. Γεωργακοπούλου και 9-2-06 άρθρο Ν.Φ. Μικελίδη και Τα Νέα, φύλλο 8-2-06 και 20-1-06, άρθρα Δημήτρη Δανίκα.
Κείμενο-επιμέλεια: Δημήτρης Βάκης
Ενημέρωση: 11-02-2006
