Αυλαία για το 56ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Βερολίνου
Με την τελετή απονομής των Βραβείων, το Σάββατο 18 Φεβρουαρίου, ολοκληρώθηκε η 56η Berlinale. Ανάμεσα στα καλά νέα και η τιμητική διάκριση για την μικρού μήκους ταινία της Ιρίνα Μπόϊκο, Ο κλέφτης. Επιστρέφοντας κατά κάποιο τρόπο στον κόσμο του απρόβλεπτου και των ανακαλύψεων –ως οφείλει κάθε κινηματογραφικό φεστιβάλ, πόσο μάλλον αυτό του Βερολίνου– ολοκληρώθηκε η 56η Berlinale, με την τελετή απονομής των Βραβείων.
Μια πρώτη ματιά
Η φετινή Berlinale φαίνεται πως περιείχε εκπλήξεις. Μία από αυτές ήταν πως τα περισσότερα από τα φαβορί και τα ηχηρά ονόματα έμειναν εκτός βραβεύσεων, ενώ καινούργια ονόματα (όπως μερικά από αυτά που είχαμε εντοπίσει στο προηγούμενο σχετικό μας άρθρο) ανέβηκαν στο βάθρο.
Η έκπληξη δεν προέρχεται τόσο από την αλλαγή της σκυτάλης που περνά σε χέρια νεώτερων, κάτι που άλλωστε είναι μοιραίο, αλλά κυρίως γιατί αρκετές από τις ταινίες που βραβεύτηκαν είναι χαμηλού προϋπολογισμού, από χώρες που δυσκολεύονται να επιβιώσουν, πόσο μάλλον να δημιουργήσουν ταινίες (Βοσνία, Αργεντινή, Ιράν κ.ά.), ή χώρες που τα τελευταία χρόνια έκαναν μεγάλα άλματα, ξεπερνώντας τους περιορισμούς της γλώσσας και την κρίση δεκαετιών στην κινηματογραφική τους παραγωγή (Δανία). Και αυτό είναι ευχάριστη έκπληξη.
Βέβαια, οι κακές γλώσσες θα σχολιάσουν την έντονη παρουσία στις βραβεύσεις των συμπαραγωγών που συμμετέχει η Γερμανία. Ας το προσπεράσουμε, καθώς πρόκειται για μια από τις ελάχιστες πλέον ενεργές δυνάμεις στο ευρωπαϊκό σινεμά, που στα θετικά της έχει ενίοτε τον σεβασμό στις πολυτισμικές και γλωσσικές ιδιαιτερότητες.
Τέλος, θετικό στοιχείο παραμένει για το Φεστιβάλ του Βερολίνου η επιμονή του στον κινηματογράφο του πολιτικού και κοινωνικού σχολιασμού, συνήθως μέσα από μια ματιά που δεν ξεχνά και τις γειτονιές του κόσμου.
Τα Βραβεία
Η Κριτική Επιτροπή του φεστιβάλ, αποτελούμενη από τους Charlotte Rampling, Πρόεδρο (ηθοποιό, Μ. Βρετανία), Matthew Barney (καλλιτέχνη multimedia, ΗΠΑ), Yash Chopra (παραγωγό, Ινδία), Marleen Gorris (σκηνοθέτη, Ολλανδία), Janusz Kaminski (διευθυντή φωτογραφίας, Πολωνία), Lee Young-ae (ηθοποιό, Κορέα), Armin Mueller-Stahl (ηθοποιό, Γερμανία) και Fred Roos (παραγωγό, ΗΠΑ), απένειμε τα βραβεία ως εξής:
Xρυσή Άρκτος στην ταινία Grbavica της βόσνιας Jasmila Zbanic (Αυστρία-Βοσνία-Ερζεγοβίνη-Γερμανία) –με θέμα τα μεταπολεμικά τραύματα της Βοσνίας – Ερζεγοβίνης, μέσα από τη σχέση μιας ανύπαντρης μητέρας και της 12χρονης κόρης της που ανακαλύπτει πως ο πατέρας της δεν ήταν ήρωας που χάθηκε στον πόλεμο, αλλά ο βιαστής της μητέρας της.
Αργυρή Άρκτος – Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής από κοινού στις ταινίες A Soap (Ένα σαπούνι) της Pernille Fischer Christensen (Δανία-Σουηδία) –με θέμα τη σχέση δύο γυναικών, μια εκ γενετής και μία τρανσέξουαλ, που ανακαλύπτουν νεώτερα στοιχεία για τον ερωτικό τους εαυτό, με φόντο τον κόσμο της τηλεοπτικής σαπουνόπερας– και Offside του Jafar Panahi (Ιράν) –σχόλιο για την κοινωνική ζωή των γυναικών στο Ιράν, με αφορμή την ιστορία ενός παθιασμένου με το ποδόσφαιρο κοριτσιού, που ντύνεται αγορίστικα για να μπαίνει στα γήπεδα.
Αργυρή Αρκτος για την Καλύτερη Σκηνοθεσία στους Michael Winterbottom και Mat Whitecross (Μ. Βρετανία) για την ταινία The Road To Guantanamo (Ο δρόμος για το Γκουαντάναμο) -πολιτικό θρίλερ με θέμα το κολαστήριο του Γκουαντάναμο και τις σκοτεινές οδούς που οδηγούν σε αυτό.
Αργυρή Άρκτος Γυναικείας Ερμηνείας στην Sandra Hüller για την ταινία Requiem σε σκηνοθεσία Hans-Christian Schmid (Γερμανία) –που αναφέρεται στην πραγματική (;) ιστορία μιας κοπέλλας που παλεύοντας ανάμεσα στην θρησκοληψία και την επιληψία, έγινε θύμα εξορκισμού στη δεκαετία του ’70 (ενώ μεταξύ άλλων, να θυμηθούμε ότι ενέπνευσε και το φιλμ Ο εξορκισμός της Έμιλυ Ρόουζ).
Αργυρή Άρκτος Ανδρικής Ερμηνείας στον Moritz Bleibtreu για την ταινία The Elementary Particles (Τα στοιχειώδη μόρια) σε σκηνοθεσία Oskar Roehler (Γερμανία) –με θέμα τις αγκυλωμένες σχέσεις ανάμεσα σε δυο αδέρφια, με φόντο τις διαστρεβλωμένες αντιλήψεις για το σεξ και την οικογένεια.
Αργυρή Άρκτος Αξιοσημείωτης Καλλιτεχνικής Συμβολής απονέμεται στον Jürgen Vogel, ηθοποιό, συν-σεναριογράφο και συμπαραγωγό της ταινίας The Free Will (Η ελεύθερη θέληση) σε σκηνοθεσία Matthias Glasner (Γερμανία) –που αναφέρεται στη διαδρομή δύο ψυχικά βασανισμένων ανθρώπων προς την ελεύθερη βούληση, ενός βιαστή που μόλις αποφυλακίστηκε και μιας γυναίκας που απαγκιστρώνεται από τον ασφυκτικό κλοιό του πατέρα της.
Αργυρή Άρκτος Καλύτερης Μουσικής στον Peter Kam για την ταινία Isabella σε σκηνοθεσία Pang Ho-Cheung (Κίνα-Χονγκ Κονγκ) –δράμα για την κρίση της επαγγελματικής και κοινωνικής ζωής ενός αστυνομικού, στην περίοδο της μετάβασης του Μακάο στην Κίνα.
Τέλος, το Βραβείο Alfred Bauer (προς τιμήν του ιδρυτή της Berlinale, "για την επιτυχία μιας ταινίας να οδηγήσει την κινηματογραφική τέχνη σε νέα κατεύθυνση"), απονέμεται στην ταινία El custodio (Ο συνοδός) του Rodrigo Moreno (Αργεντινή-Γερμανία-Γαλλία) –που εξιστορεί την μονότονη ζωή του σωματοφύλακα ενός πολιτικού, που συνηθίζοντας να βλέπει τα πάντα διακριτικά και από απόσταση, μετατρέπεται σε παρατηρητή της ίδιας του της ζωής, ώσπου μοιραία εκρήγνυται.
Νέο βραβείο με ξεχωριστή τριμελή επιτροπή, αποτελούμενη από τους Valentina Cervi, Goran Paskaljevic και Hans Weingartner, το Βραβείο Καλύτερης Πρώτης Ταινίας που συνοδεύεται από 25.000 €, απονέμεται στην ταινία A Soap (Ένα σαπούνι) της Pernille Fischer Christensen (Δανία-Σουηδία).
Όσον αφορά τα Βραβεία των ανεξάρτητων επιτροπών, θα αναφερθούμε σε δύο μόνο περιπτώσεις από αυτά, καθώς είναι πάμπολλα.
Τα Βραβεία της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου FIPRESCI (σε τρεις ταινίες, μία του Διαγωνιστικού, μία από το Panorama και μία από το Forum) λαμβάνουν αντίστοιχα, η ταινία Requiem του Hans-Christian Schmid (Γερμανία), η ταινία Knallhart (Αρκετά σκληρός) του Detley Buck (Γερμανία) και η ταινία In between days του κορεάτη So Yong Kim (Ηπα-Καναδάς).
Τα Βραβεία της Οικουμενικής Επιτροπής (της καθολικής και προτεσταντικής εκκλησίας, σε τρεις ταινίες, μία του Διαγωνιστικού, μία από το Panorama και μία από το Forum), απονέμονται στην ταινία Grbavica της Jasmila Zbanic (Αυστρία-Βοσνία-Ερζεγοβίνη-Γερμανία), την ταινία Komornik (Ο συλλέκτης) του Feliks Falk (Πολωνία) και την ταινία Conversations on a Sunday afternoon (Συζητήσεις ενός Κυριακάτικου απογεύματος) σε σκηνοθεσία Khalo Matabane (Ν. Αφρική).
Τέλος σχετικά με τα Βραβεία του Kinderfilmfest/14 plus –ειδικού προγράμματος ταινιών για παιδιά και νέους, όπου τις ειδικές κριτικές επιτροπές απαρτίζουν παιδιά και έφηβοι που έχουν επιλεγεί από έναν μεγάλο αριθμό αιτήσεων– θα σταθούμε στην Τιμητική Διάκριση που έλαβε η μικρού μήκους ταινία Ο κλέφτης της ουκρανής Ιρίνα Μπόϊκο (Ελλάδα), με τις ευχές μας για μια ακόμα πιο δημιουργική και επιτυχημένη συνέχεια στη σεναριογράφο και σκηνοθέτιδα.
Δείτε δημοσίευμα της εφημερίδας Ελευθεροτυπία για τον Κλέφτη.
Δείτε όλα τα βραβεία της 56ης Berlinale.
Σαν επίλογος - Οι αριθμοί
Αποδεικνύοντας ότι τα στοιχήματα είναι με τον εαυτό μας τελικά, το Βερολίνο κέρδισε πανηγυρικά φέτος το δικό του, ανανεώνοντας το για του χρόνου, όπου θα κληθεί να ξεπεράσει: τους περισσότερους από 19.000 διαπιστευμένους επισκέπτες (2.000 περισσότερους από πέρσι) από 120 χώρες, συμπεριλαμβανομένων των 3.800 δημοσιογράφων και ακόμα, τα περισσότερα από 150.000 εισιτήρια που διατέθηκαν στο κοινό, σε 1.115 προβολές, για 360 ταινίες.
Αντίστοιχα, το European Film Market –που φέτος είχε έναν κρίσιμο ρόλο στην "επανίδρυση" του φεστιβάλ– πανηγυρίζει για τις 250 εταιρείες που συμμετείχαν φέτος στους εκθεσιακούς χώρους του Martin-Gropius-Bau, σε ένα πρόγραμμα που περιλάμβανε 650 ταινίες, επεκτείνοντας τους ορίζοντες και τις προοπτικές του στη διεθνή κινηματογραφική αγορά.
Δεν ακούστηκε να πανηγυρίζει, αν και θα μπορούσε, το World Cinema Fund, το πρόγραμμα που στενά συνδεδεμένο με το φεστιβάλ αλλά και κρατικούς πολιτιστικούς φορείς, ενισχύει νέα κινηματογραφικά projects από συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές, αλλά και ταινίες με ισχυρή πολιτιστική ταυτότητα, στο πεδίο της παραγωγής και της διανομής. Από το 2004, το World Cinema Fund έχει υποστηρίξει 20 projects, τα περισσότερα εκ των οποίων έχουν γίνει ταινίες και συμμετέχουν σε φεστιβάλ ή έχουν ήδη καταξιωθεί με βραβεία (όπως το Paradise Now, που αφού συγκέντρωσε αρκετά βραβεία στην περσινή Berlinale, συμμετείχε σε 50 διεθνή φεστιβάλ, κέρδισε Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης Ξένης Ταινίας και μια υποψηφιότητα για το Όσκαρ Ξένης Ταινίας το 2006). Όπως φάνηκε και η τελευταία του σοδειά αποδεικνύεται καρποφόρα, αν κρίνουμε από το El custodio.
"Για μένα ήταν μια υπέροχη Berlinale" δήλωσε ο διευθυντής του φεστιβάλ, Dieter Kosslick, τονίζοντας ότι δεν εννοεί μόνο την ανταπόκριση της κινηματογραφικής βιομηχανίας αλλά και αυτήν του κοινού. Μακάρι αυτό να σημαίνει κάτι και για τον ευρωπαϊκό κινηματογράφο και, κατ’ επέκταση, για το σινεμά "εκτός των τειχών".
Δείτε ακόμα πρόσφατη δημοσίευση-αφιέρωμα μας, στο 56ο Φεστιβάλ Βερολίνου.
Πηγές για τα στοιχεία: Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου, In.gr news, Εφημερίδα Ελευθεροτυπία (φύλλο 9.2.06), άρθρο της Βένας Γεωργακοπούλου, εφημερίδα Καθημερινή.
Κείμενο-επιμέλεια αφιερώματος: Δημήτρης Βάκης
Ενημέρωση: 20-02-2006
