Συνέντευξη του Αλέξανδρου Κακαβά στη Δέσποινα Δημότση/περιοδικό ERmionida MAGazine
Ο Πρόεδρος της Ένωσης Σεναριογράφων Αλέξανδρος Κακαβάς παραχώρησε συνέντευξη στη Δέσποινα Δημότση και στο περιοδικό ERmionida MAGazine Όλη η συνέντευξη ακολουθεί παρακάτω, ενώ υπάρχει διαθέσιμη και στη διεύθυνση: https://enimerwsi.wordpress.com/2022/05/16
Ο Αλέξανδρος Κακαβάς έχει υπηρετήσει επί σειρά ετών τον οπτικοακουστικό χώρο από θέσεις ευθύνης σε δημόσιους φορείς (ΥΠ.ΠΟ.Α./Ε.Κ.Κ.), Ευρωπαϊκούς οργανισμούς (Eurimages/Media) και συλλογικά όργανα (FSE/Ε.Ε.Σ./FERA/Σ.Α.Π.Ο.Ε.) Από το 2012 είναι πρόεδρος της Ένωσης Σεναριογράφων Ελλάδος. Είναι ακόμη εκπρόσωπος στην FSE (Federation des Scenaristes d’Europe), και μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου. Σεναριογράφος ταινιών, όπως το «ΤΕΛΟΣ ΕΠΟΧΗΣ» η οποία απέσπασε το βραβείο καλύτερης ταινίας και πρωτότυπου σεναρίου στο 34ο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και τα κρατικά βραβεία το 1995 κ.ά.. Σκηνοθέτης/Παραγωγός ταινιών μικρού μήκους όπως «Η ΚΟΥΚΛΑ», η οποία απέσπασε βραβείο σκηνοθεσίας στο Φεστιβάλ του Φανταστικού στην Αθήνα το 2004 και «Η ΥΠΟΣΧΕΣΗ», η οποία απέσπασε τιμητική διάκριση στα κρατικά βραβεία το 2005 κ.ά. Σεναριογράφος, μεταξύ άλλων, της τηλεοπτικής σειράς «Κόκκινος Κύκλος», των σειρών ντοκιμαντέρ ΕΜΕΙΣ, ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ, ΜΝΗΜΗ ΜΟΥ ΣΕ ΛΕΝΕ ΠΟΝΤΟ, παραγωγός/συν-σκηνοθέτης της σειράς «ΑΠΟ ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΣΤΟ ΜΕΓΑΛΟ-ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΤΙΧΟΥΡΓΟΙ» και 1821, Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ, παραγωγός/σεναριογράφος/
ΔΔ: Μιλήστε μας για την Ένωση Σεναριογράφων Ελλάδος από την ίδρυση της έως σήμερα.
ΑΚ: Η Ένωση Σεναριογράφων Ελλάδος ιδρύθηκε το 1989. Είναι το μοναδικό σωματείο σεναριογράφων στη χώρα μας και έχει ως στόχο την καλύτερη δυνατή νομική και επαγγελματική προστασία του έργου των σεναριογράφων. Το 1994, μαζί με την Εταιρεία Ελλήνων Σκηνοθετών, συνέστησαν τον συνεταιρισμό ΑΘΗΝΑ, δηλαδή τον φορέα είσπραξης πνευματικών δικαιωμάτων δημιουργών Οπτικοακουστικών Έργων στη χώρα μας. Το 2001, επί προεδρίας Κατερίνας Μαρινάκη και γενικής γραμματείας μου, ιδρύθηκε η F.S.Ε., δηλαδή η Ομοσπονδία Ευρωπαίων Σεναριογράφων – όπου εκπροσωπώ την Ένωση σήμερα, η ιδρυτική συνέλευση της οποίας πραγματοποιήθηκε στο Ζάππειο Μέγαρο στην Αθήνα. Επί προεδρίας Ντίνου Γιώτη χάρη στη συμβολή των συνεργατών της Ε.Σ.Ε. καθηγητή του Ιονίου Πανεπιστημίου Ανδρέα Γιαννακουλόπουλου, της νομικής επιστήμονος Κλαίρης Παπανδρέου, και του τότε μέλους Τζίμη Κορίνη δημιουργήθηκε το πλέον εύχρηστο και φτηνό σύστημα κατοχύρωσης των πνευματικών δικαιωμάτων όλων των δημιουργών, όχι μόνον των σεναριογράφων, στη χώρα μας.
Από το 2012 έως σήμερα, κατά τη διάρκεια της τρέχουσας δεκαετούς προεδρίας μου δηλαδή, προέβημεν σε διεύρυνση των πολιτιστικών δραστηριοτήτων της ώστε να προσφέρουμε στο ευρύτερο κοινό κίνητρα και ευκαιρίες και για αυτό θεσπίσαμε διαγωνισμούς συγγραφής σεναρίων μικρού και μεγάλου μήκους, θεατρικού έργου σε συνεργασία με το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης και συγγραφής στίχου σε συνεργασία με τον μουσικοσυνθέτη Γιώργο Αλτή και τον εκδότη του περιοδικού «Μετρονόμος» Θανάση Συλιβό. Επιθυμώντας την προσέγγιση του ευρέος κοινού οργανώνουμε εργαστήρια συγγραφής κινηματογραφικών και τηλεοπτικών σεναρίων, θεατρικών έργων κ.λπ. σε δήμους της Αθήνας, αλλά και της επαρχίας π.χ. Ξυλόκαστρο, Λεβαδειά, Βόλο, μόνοι η σε συνεργασία με διάφορους φορείς όπως την Περιφέρεια Αττικής, το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, αλλά και ιδιωτικές σχολές όπως το New York College κ.ά.. Επίσης προβαίνουμε σε εκδόσεις βιβλίων, οργανώνουμε τιμητικές εκδηλώσεις και φιλολογικά σαλόνια για τους ανθρώπους που επί σειρά ετών συμβάλουν, καθένας με τον τρόπο τους, σε πολιτιστικές δραστηριότητες της χώρας, παράγουμε πολιτιστικά ντοκιμαντέρ, ανεβάζουμε θεατρικές παραστάσεις και οργανώνουμε συναυλίες, πάντα δωρεάν για το κοινό.
ΔΔ: Ως Πρόεδρος της Ένωσης Σεναριογράφων Ελλάδος για δεύτερη φορά ποια ήταν η πιο συγκινητική στιγμή που θυμάστε;
ΑΚ: Είναι πάντα η ετήσια τελετή απονομής των βραβείων των διαγωνισμών μας. Κυρίως για την ικανοποίηση που αισθάνομαι, ενόσω παρουσιάζω τα βραβεία, αντικρίζοντας όλον αυτόν τον κόσμο που μετέχει στους ποικίλους διαγωνισμούς μας, καθισμένο στις θέσεις τους, να προσμένουν να ακούσουν το όνομά τους για να προσέλθουν στη σκηνή και να παραλάβουν το έπαθλό τους. Αυτή η ολιγόλεπτη διαδικασία, ιδίως αυτά τα βλέμματα όλο χαρά που διασταυρώνονται με το δικό μου, δεν θα πάψει, πιστεύω, ποτέ να με συγκινεί.
ΔΔ: Ο Πανελλήνιος Διαγωνισμός Συγγραφής καθώς και η ερμηνεία πρωτότυπου μονόλογου επί σκηνής ξεχώρισαν. Πως τα εμπνευστήκατε και υπό την αιγίδα ποιων φορέων υλοποιήθηκαν;
ΑΚ: Όλοι οι διαγωνισμοί της Ένωσης βαίνουν καλώς κι ο λόγος απλός. Ανωνυμία. Τα έργα προς κρίση κατατίθενται ανωνύμως. Τούτο σημαίνει ότι τα αποτελέσματα δεν επηρεάζονται από παρεμβάσεις υπερ τινων για λόγους άλλους πέραν της αξίας, πάντα κατά τους εκάστοτε κριτές, των έργων που διαγωνίζονται. Η δε συνεργασία μας με το ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης στα θεατρικά και τους Θανάση Συλιβό (Μετρονόμος) και Γιώργο Αλτή στους στίχους νομίζω ότι δεν αφήνει περιθώρια για αμφισβήτηση της ευγενούς προσπάθειας που καταβάλλεται από μέρους όλων μας.
Όσον αφορά τους μονολόγους επί σκηνής, μια ιδέα του μέλους μας Θανάση Σκρουμπέλου, ας αναμείνουμε τον 2ο πανελλήνιο Διαγωνισμό προτού καταλήξουμε σε συμπεράσματα. Και τούτο επειδή προκειμένου να επιτύχει η συγκεκριμένη πολιτιστική δράση απαιτείται η ουσιαστική συμβολή του Κράτους και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Επισημαίνω ότι ο 1ος διαγωνισμός υποστηρίχθηκε, πέραν της Ε.Σ.Ε. και των θεάτρων Παραμυθίας και Τέχνης Πολιτεία, με ενθουσιασμό από τον Υφυπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων κ. Άγγελο Συρίγο, την πρώην Αντιπεριφερειάρχη Πολιτισμού της Περιφέρειας Αττικής κυρία Μαίρη Βιδάλη, την Unesco Ελλάδος και αρκετούς Δήμους και ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ ανά τη χώρα, χωρίς όμως οικονομική συνδρομή, αλλά αποτολμώ να εικάσω, ότι τόσο τα περιοριστικά μέτρα προς αντιμετώπιση της πανδημίας όσο και η οικονομική κρίση που οξύνθηκε λόγω του Ρωσο-Ουκρανικού πολέμου, περιόρισαν την επαρκή προβολή και προώθηση του διαγωνισμού σε όλη την Επικράτεια, γεγονός που θα θέλαμε να αντιμετωπισθεί αποτελεσματικά κατά τον 2ο διαγωνισμό ώστε να μην αδικηθούν και πάλι κάποιες ακριτικές περιοχές της Ελλάδος. Είναι η μοναδική φορά που δεν ζητήθηκε ανωνυμία επειδή ο διαγωνιζόμενος προβαίνει σε παρουσίαση του έργου του, άρα καθίσταται γνωστός στην επιτροπή. Η απαίτηση ανωνυμίας θα ήταν οξύμωρη.
ΔΔ: Δημιουργία στα χρόνια της κρίσης. Θεωρείτε πως η συμμετοχή, στις μέρες μας, αυξάνεται γι αυτά τα είδη;
ΑΚ : Αποτολμώ να πω ότι η οικονομική κρίση και η πανδημία μάλλον περιώρισαν την επιθυμία δημιουργικής έκφρασης των ανήσυχων πνευμάτων καθώς ο εγκλεισμός και τα περιοριστικά μέτρα τους στέρησαν ερεισμάτων έμπνευσης
ΔΔ: Οι δράσεις και οι διαγωνισμοί της ΕΣΕ είναι σημαντικές για τον πολιτισμό;
ΑΚ: Υποθέτω ότι απλώς αναμένετε να επιβεβαιώσω αυτό που και εσείς υποθέτετε. Δεν είναι απλώς σημαντικές, είναι απαραίτητες. Η Ένωση αναδεικνύει, χάρη στους διαγωνισμούς και τις ποικίλες πολιτιστικές δράσεις της, νέους δημιουργούς και τους δίνει την δυνατότητα να προβάλλουν το έργο τους. Οι ευκαιρίες της Ε.Σ.Ε. αποτελούν ένα εφαλτήριο για την ανάδειξη έργων, σεναρίων, θεατρικών και στίχων των νέων η και μη νέων αλλά ανήσυχων δημιουργικών πνευμάτων ώστε να αποτολμήσουν να δοκιμασθούν στον εξαιρετικά δύσβατο, ακανθώδη, ενδεή και συχνά μοναχικό δρόμο της τέχνης. Η δε βοήθεια και υποστήριξη της Ε.Σ.Ε. στους νέους δημιουργούς, πασών των ηλικιών, είναι δεδομένη χωρίς απαραίτητα κάποιο έργο τους να έχει διακριθεί.
ΔΔ: Πόσο σημαντική είναι η κατοχύρωση πνευματικών δικαιωμάτων;
ΑΚ: Άκρως σημαντική. Δεν νοείται στην εποχή μας που τα πάντα εκτίθενται και εξ ου αυξάνει ο κίνδυνος κλοπής, έργο διάνοιας να μην κατοχυρώνεται με την ολοκλήρωση του. Δεν θα αναφέρω ονόματα αλλά η Ε.Σ.Ε. δύο φορές έχει συμβάλει στη δικαίωση δημιουργού που το έργο του είχε κλαπεί και εκπονηθεί από άλλον δημιουργό. Ακόμα όμως και η κατοχύρωση, προς αποφυγή παρεξηγήσεων, δεν παρέχει απόλυτη διασφάλιση, καθώς πρόκειται περί χρονικής απόδειξης δηλαδή ότι ένα έργο είχε κατατεθεί κατά τη συγκεκριμένη ημερομηνία. Εκ τούτου μπορεί κάποιος να συνάγει ότι κάθε μεταγενέστερη εμφάνιση του ιδίου η παρεμφερούς έργου πιθανώς να πρόκειται για ολική η μερική «κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας» αφού το πρωτότυπο χρονικά προυπήρχε. Η δε κατοχύρωση που παρέχει η νομική υπηρεσία της Ε.Σ.Ε. προκειμένου να διασφαλισθεί η απρόσκοπτη συμμετοχή των διαγωνιζομένων και να περιορισθούν οι περιπτώσεις αμφισβήτησης της πατρότητος του έργου, ισχύει εσαεί.
ΔΔ: Ταινία ή θέατρο; Ποια είναι τα υπέρ κάθε είδους;
ΑΚ: Ταινία. Επί εικοσιτετραώρου βάσεως, όπου και εαν ευρίσκεται κάποιος, στην εποχή μας, έχει τη δυνατότητα χάρις στη σύγχρονη τεχνολογία να παρακολουθήσει μια ταινία, ένα οπτικοακουστικό έργο. Όχι όμως μια θεατρική παράσταση, έργο που περιορίζεται από τον χώρο και τη φυσική παρουσία των ερμηνευτών. Η ταινία διαθέτει επίσης περισσότερα πλεονεκτήματα καθώς αποτελεί έργο συνεργασίας δημιουργών. Καθένας συμβάλλει με την τέχνη του – Λόγος δηλαδή σενάριο, ηθοποιία, μουσική, σκηνικά, ενδύματα, ήχοι, η ποιότητά των προαναφερθέντων στοιχείων δηλαδή το επίπεδο της παραγωγής και ο τρόπος που επιτελείται η σύνθεσή τους δηλαδή η σκηνοθεσία – ώστε το αποτέλεσμα να τύχει απήχησης και να καταστεί αρεστό σε κάποιο κοινό. Ουδείς φυσικά αμφισβητεί την υπεροχή μιας θεατρικής παράστασης που επιτυγχάνει με ελάχιστα μέσα, το λόγο (του έργου) και την ερμηνεία του, να συνεπάρει τους θεατές. Οφείλω επίσης να επισημάνω ότι όταν μιλούμε για θέατρο αναφερόμεθα στο συγγραφέα του έργου, ενώ για την ταινία συνήθως αναφερόμεθα, καίτοι δεν συμφωνώ, στον σκηνοθέτη. Οι ηθοποιοί, ως αναγνωρίσμοι καλλιτέχνες, αναφέρονται σε αμφότερες περιπτώσεις και η συμβολή τους είναι καθοριστική για την προσέλκυση του κοινού.
ΔΔ: Ποια είναι τα αγαπημένα σας θεατρικά έργα και γιατί.
ΑΚ : Δεν έχω αγαπημένα έργα, έχω έργα που μου αρέσουν η ορθότερα που μου έχουν αρέσει. Ποικίλουν ανάλογα με την νοητική και ψυχική κατάσταση στην οποία ευρίσκομαι. Εξ ου και αποφεύγω να συνιστώ. Περιορίζομαι να εκφέρω την προσωπική μου άποψη. Δεν με ενδιαφέρει να πείσω οιονδήποτε να συμφωνήσει με εμένα όσον αφορά τις επιλογές μου, ούτε καν για τα δικά μου έργα, πόσο μάλλον να τον προτρέψω να παρακολουθήσει ένα έργο που μου έχει αρέσει, η που έτυχε να μου αρέσει, υπό δεδομένες συνθήκες.
ΔΔ: Τι θα συμβουλεύατε κάποιον που ενώ θέλει να γίνει σεναριογράφος διστάζει γιατί φοβάται την απόρριψη;
ΑΚ: Δεν υπάρχει λόγος να φοβάται επειδή, κατ’εμέ, δεν υφίσταται απόρριψη. Συμβαίνει απλώς κάποιος να αρνείται να αποδεχθεί το έργο μας για συγκεκριμένους δικούς του, η ακόμα και αντικειμενικούς, υποστηριζόμενους από βάσιμα επιχειρήματα, λόγους. Αλλά δεν νομίζω ότι επειδή το αρνείται, μας απορρίπτει. Ουδείς μπορεί να απορρίψει, εμάς η το έργο μας. Απλώς κάποιοι αρνούνται αυτό που τους προσφέρουμε. Δικαίωμα τους. Αναφαίρετο δικαίωμά μας, επίσης, να συνεχίσουμε την προσπάθεια παρά την άρνηση τους. Όσα είπα φυσικά δεν θα εξαλείψουν το συναίσθημα του φόβου, της ανησυχίας η της αγωνίας, ιδίως εαν επιδιώκουμε να καταστούμε επαγγελματίες, όχι απαραίτητα σεναριογράφοι, ίσως, όμως, βοηθήσουν στην καταπολέμησή του φόβου και ενθαρρύνουν, κάπως, εκείνους που επιδιώκουν να επιχειρήσουν να βιοπορισθούν ως σεναριογράφοι, εγχείρημα ιδιαιτέρως παράτολμο με τα δεδομένα της εποχής και τις ιδιαιτερότητες της εγχώριας αγοράς.
Ενημέρωση: 17-05-2022
