Η ανέχεια επί της οθόνης
ΟΙ ΣΚΗΝΟΘΕΤΕΣ του ελληνικού κινηματογράφου όχι μόνο δεν ζουν από τη δουλειά τους, αλλά συχνότατα βάζουν και από την τσέπη τους για να κάνουν ταινία: πουλάνε σπίτια, δανείζονται από γονείς και τράπεζες.
Πόσω μάλλον σήμερα, που το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου δεν δίνει φράγκο. Πολλοί γυρίζουν το φιλμ με τους φίλους τους, κεφαλαιοποιώντας τις αμοιβές τους και προσδοκώντας σε κάποια απρόσμενη επιτυχία. Μόνο τότε θα μοιραστούν το όποιο (απίθανο) κέρδος.
Υπάρχουν βέβαια και οι εμπορικές ταινίες που γίνονται με ανάθεση από ιδιώτες παραγωγούς ή μεγάλες εταιρείες διανομής/ παραγωγής. Εδώ ο σκηνοθέτης εξασφαλίζει μια αμοιβή. Συχνότατα όμως πετσοκομμένη, αφού αρκετοί παραγωγοί επικαλούνται πλέον την έλλειψη ρευστότητας για να μειώσουν το κόστος. Οχι ότι κάποιοι σοβαροί επαγγελματίες δεν έχουν όντως πληγεί...
«Ολες οι αμοιβές έχουν πέσει 20-30%» μας είπε ο παραγωγός Κωνσταντίνος Μωριάτης (μέλος του δ.σ. της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου). «Φέτος γυρίζονται οι μισές ταινίες σε σχέση με πέρυσι. Κι αν δεν μιλάμε για ανάθεση, αλλά για μια καλλιτεχνική ταινία, τότε σκηνοθέτης, σεναριογράφος και παραγωγός κωπηλατούν μαζί στην ίδια βάρκα. Αρα κεφαλοποιούν τις αμοιβές τους».
Στην ευρύτερη βέβαια κινηματογραφική πιάτσα γίνονται ολοένα και περισσότερα φάουλ: «μαύρα», ανασφάλιστη εργασία, προφορικές συμφωνίες χωρίς συμβόλαια (που σημαίνει πως αν στην πορεία δεν τα βρουν σκηνοθέτης και παραγωγός, ο σκηνοθέτης μπορεί να βρεθεί εκτός, ακόμα και στο παρά πέντε των γυρισμάτων, χωρίς να πληρωθεί για τα δεδουλευμένα...).
Εδώ και χρόνια υπάρχει ένα άτυπο πλαφόν αμοιβής των σκηνοθετών: 9% επί του συνολικού προϋπολογισμού της ταινίας. Για τους σεναριογράφους είναι 3% και για τους παραγωγούς 8%. Μεικτά πάντα. Οι περισσότεροι έχουν δελτίο παροχής υπηρεσιών και ΙΚΑ, ενώ κάποιοι είναι ασφαλισμένοι στον ΟΑΕΕ, που σημαίνει πως το πληρώνουν από την τσέπη τους, βρέξει, χιονίσει.
Δυστυχώς «αυτό το 9% στην πράξη καταστρατηγείται και τελευταία έχει γίνει 6%», υπογραμμίζει ο σκηνοθέτης Σπύρος Ταραβήρας. «Εχουν βρει πάτημα τώρα με την κρίση...».
Οι σκηνοθέτες-παραγωγοί αυτοπεριορίζονται ακόμα περισσότερο για να μπορέσουν να κάνουν την (ανεξάρτητη) ταινία τους, μας είπε ο Δ. Αθανίτης, μέλος του δ.σ. της ΕΑΚ.
Στους περισσότερους σκηνοθέτες σήμερα το 9% ακούγεται σχεδόν κωμικό. Ποιος σκηνοθέτης πήρε ποτέ αμοιβή 90.000 ευρώ για μια ταινία ενός εκατομμύριου ευρώ, λένε. Περιπτώσεις όπως ο Αγγελόπουλος ή ο Βούλγαρης (που είχαν πρόσβαση στο κονδύλι του ΟΠΑΠ, απευθείας από το ΥΠΠΟ) είναι εξαιρέσεις...
Πολλοί σκηνοθέτες προετοιμάζουν επί χρόνια μια ταινία χωρίς να έχουν πάρει ένα ευρώ. Κι όμως υπήρξαν περιπτώσεις επιτήδειων «παραγωγών» που αγόρασαν ακριβά αυτοκίνητα από επιδότηση του ευρωπαϊκού προγράμματος MEDIA για το development της ταινίας. Κι ύστερα βέβαια δεν τους συνέφερε να την ολοκληρώσουν, διότι τότε θα έπρεπε να αποδείξουν πού πήγαν τα χρήματα...
«Η Ενωση Τεχνικών έχει καταφέρει να πετύχει μια συλλογική σύμβαση εργασίας με τον ΣΑΠΟΕ, δηλαδή με τους παραγωγούς», λέει ο Σπ. Ταραβήρας. «Αυτή ορίζει την αμοιβή τους ανά ειδικότητα. Η Εταιρεία Ελλήνων Σκηνοθετών έπρεπε να διασφαλίσει και για τους σκηνοθέτες ένα αμοιβολόγιο και να συντάξει ένα υπόδειγμα συμβολαίου συνεργασίας».
«Προσπαθούμε σε συνεργασία με νομικούς να καταρτίσουμε μια σύμβαση για τηλεόραση, θέατρο, σινεμά. Αλλά αυτό πρέπει να γίνει σε συνεργασία με τους παραγωγούς», μας είπε ο πρόεδρος της ΕΕΣ Χάρης Παπαδόπουλος. Υποστηρίζει ωστόσο πως «το πρόβλημα δεν είναι αν τηρείται το 9%, διότι αυτό το έχει αποδεχθεί και το ΕΚΚ και η ΕΡΤ. Το πρόβλημα είναι η τεράστια ανεργία που αγγίζει το 90% και η μη συνεχόμενη εργασία που δημιουργεί ένα χάος στο ασφαλιστικό».
Το 1985 και το 2004 η ΕΕΣ πέτυχε κάτι σημαντικό: τη δυνατότητα εξαγοράς έως και 3.000 ενσήμων για τους σκηνοθέτες, που αν και δούλευαν χρόνια, δεν είχαν κολλήσει ένσημα. Το 2006 αυτό έγινε και για τους σεναριογράφους. «Τώρα ζητάμε να επαναληφθεί. Επίσης ζητάμε να μας αποδίδεται και το πνευματικό ιντερνετικό δικαίωμα. Διότι η πειρατεία στο Ιντερνετ πλήττει τους σκηνοθέτες».
Και για τους σεναριογράφους πριν από χρόνια έγινε μια προσπάθεια για συλλογική σύμβαση, αλλά σκάλωσε, λέει ο Ντίνος Γιώτης, πρόεδρος της Ενωσης Ελλήνων Σεναριογράφων. «Σήμερα ελάχιστοι σεναριογράφοι υπογράφουν συμβόλαιο. Αρκούνται σε υποσχέσεις που στην πορεία καταστρατηγούνται και μπορεί να καταλήξουν στα δικαστήρια. Δεν υπάρχει σεβασμός στη δουλειά μας. Αλλά και στην τηλεόραση η παραγωγή έχει συρρικνωθεί. Μόνο τα κρατικά κανάλια τηρούν το 3%. Κάποτε υπήρχαν και μισθωτοί σεναριογράφοι. Σήμερα συνήθως είσαι ελεύθερος επαγγελματίας. Και πλέον υπαγόμαστε στον ΦΠΑ!».
Οπως μας είπε ένας σεναριογράφος, ένας παραγωγός του ανέθεσε τη μεταφορά ενός βιβλίου σε σενάριο, υποσχόμενος λαγούς και πετραχήλια, αλλά αναβάλλοντας συνεχώς την υπογραφή συμβολαίου. Ο άνθρωπος ύστερα από μήνες κοπιαστικής εργασίας ολοκλήρωσε το σενάριο, αλλά ο παραγωγός... εξαφανίστηκε. Διατηρώντας μάλιστα τα δικαιώματα...
Είναι κοινό μυστικό στον χώρο πως κάποιοι παραγωγοί υπερτιμολογούν μηχανήματα και υπηρεσίες στον προϋπολογισμό που καταθέτουν στο Κέντρο Κινηματογράφου (διότι αν λ.χ. ζητήσεις 500.000 ευρώ από το Κέντρο, υποτίθεται πως πρέπει να έχεις εξασφαλίσει άλλα τόσα). Ουσιαστικά όμως γυρίζουν την ταινία μόνο με τα λεφτά του ΕΚΚ. Οι περισσότεροι άλλωστε παραγωγοί στην Ελλάδα είναι στην πραγματικότητα διαχειριστές των κονδυλίων του ΕΚΚ.
Οπως καταγγέλλουν πολλοί σκηνοθέτες, ακόμα και σε περιπτώσεις εισπρακτικής επιτυχίας γίνονται κατά καιρούς διάφορα «μαγειρέματα» (από παραγωγούς, αιθουσάρχες ή διανομείς) ώστε να φανεί πως τα καθαρά έσοδα είναι μικρότερα και άρα να μην αποδώσουν τα ανάλογα δικαιώματα στους δημιουργούς. Αυτοί άλλωστε είναι οι τελευταίοι που εισπράττουν από μια ταινία...
Πηγή: Ελευθεροτυπία, Επτά / Σάββατο 30 Απριλίου 2011
Ενημέρωση: 06-05-2011
