77η Απονομή Βραβείων Οσκαρ: Η εξαίρεση και ο κανόνας
Ευχάριστη έκπληξη προκάλεσαν οι φετινές βραβεύσεις των Όσκαρ. Κι αυτό γιατί τα βραβεία πήγαν …εκεί που πιθανόν έπρεπε. Θεία φώτιση; Εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα; -καθώς είναι γνωστό πως σε τέτοιες διοργανώσεις, δε συμβαίνει συχνά να επιβραβεύονται οι δημιουργοί τη στιγμή που τους αξίζει- η μήπως απλά, έτσι είναι το "αμερικάνικο μπιλλιάρδο"; Η τελετή
Στις 27 Φεβρουαρίου, σε μια λαμπρή τελετή στο Kodak Theater του Hollywood, συγκεντρώθηκαν -ως συνήθως- οι μεγαλύτεροι σταρ του κινηματογράφου για την 77η Απονομή των Βραβείων της Ακαδημίας των Κινηματογραφικών Τεχνών και Επιστημών (Academy of Motion Picture Arts and Sciences / AMPAS) που όλοι γνωρίζουμε σαν τα Oscar. Πέρα από τη συνηθισμένη επισημότητα αλλά και κάποιους ασυνήθιστους χρονικούς περιορισμούς που έφτασαν στην υπερβολή (με αισθητές περικοπές στις ομιλίες των νικητών, σε κάποιες περιπτώσεις ως και ολοκληρωτικά, γεγονός που ξεσήκωσε διαμαρτυρίες), η γενική αίσθηση είναι πως τα 5.808 μέλη της Ακαδημίας ψήφισαν με κινηματογραφικά κριτήρια και τα 24 βραβεία απονεμήθηκαν στην πλειοψηφία τους στις καλύτερες, ή αν προτιμάτε, στις πιο κινηματογραφικές υποψηφιότητες. Αν και από τα 20 βραβεία που δόθηκαν σε ταινίες μυθοπλασίας, 11 μοιράστηκαν σε 9 ταινίες, ενώ τα υπόλοιπα 9 (μεταξύ αυτών και τα πιο σημαντικά) κατέληξαν σε δύο μόνο ταινίες, μετατρέποντας την απονομή σε τιτανομαχία.
Τέλος, παρά τις επίμονες βροχοπτώσεις των προηγούμενων ημερών, η γιορτινή μέρα τιμήθηκε με λιακάδα (κάτι που λένε ότι συμβαίνει πάντα στα Όσκαρ), ενώ η τηλεοπτική μετάδοση σημείωσε το υψηλότερο ρεκόρ τηλεθέασης των τελευταίων 5 χρόνων (με 33 εκατομμύρια δέκτες συντονισμένους στο δίκτυο ABC).
Τα βραβεία: καταρχήν μια τιτανομαχία για 9 Όσκαρ
Για να μην τα πολυλογούμε, θριαμβευτής της βραδιάς αποδεικνύεται ο Clint Eastwood και η ταινία του Million Dollar Baby (υποψήφια για 7 βραβεία), με τα εξής τέσσερα βραβεία: Σκηνοθεσίας, Καλύτερης Ταινίας, Πρώτου Γυναικείου Ρόλου στην Hilary Swank (το δεύτερο της Όσκαρ μέσα σε μια πενταετία) και Δεύτερου Ανδρικού Ρόλου στον Morgan Freeman.
Απέναντι του, ο Martin Scorsese και η υποψήφια για 12 Όσκαρ ταινία του, Aviator, αποσπά πέντε βραβεία, σε δευτερεύοντες όμως τομείς: Δεύτερου Γυναικείου Ρόλου στην Cate Blanchett, Καλλιτεχνικής Διεύθυνσης (Dante Ferretti / Διεύθυνση, και Francesca Lo Schiavo / Σκηνογραφία), Ενδυματολογίας στη Sandy Powell, Φωτογραφίας στον Robert Richardson και Μοντάζ (Thelma Schoonmaker).
Εδώ λοιπόν συνέβη το απρόσμενο: ο προσκείμενος σε πολιτικά "συντηρητικές δυνάμεις" Clint Eastwood, διαμαρτύρεται για τις ηθικές και κοινωνικές ανισότητες του αμερικάνικου συντηρητισμού και του δίπτυχου "θρησκεία-οικογένεια", ενώ ο παραδοσιακά "ριζοσπάστης" Martin Scorsese διαπραγματεύεται το αμερικάνικο όνειρο. Όπως σχολιάζει ο Δ. Δανίκας σε άρθρο του: "Όλα λοιπόν ήρθαν τούμπα. Ο 75χρονος Κλιντ Ίστγουντ, από τους σταθερότερους καλλιτεχνικούς 'πυλώνες' του συστήματος, αναλαμβάνει πρωταγωνιστικό ρόλο αμφισβητία, υπερβαίνοντας τις προσωπικές του θέσεις. Συμβαίνει σε μεγάλους καλλιτέχνες όπου με το έργο τους ξεπερνούν τις πεποιθήσεις τους. Αναμφίβολα το 'Million dollar baby' είναι η μοναδική ταινία που σαν κιβωτός «κουβαλάει» όλες τις αξίες του κλασικού αμερικανικού κινηματογράφου: ακεραιότητα, αξιοπρέπεια, ηρωισμό."
Στα 62 του, ο Martin Scorsese δεν κατάφερε για πέμπτη φορά να αγγίξει το Όσκαρ Σκηνοθεσίας (κι αν στο παρελθόν το πλησίασε με σημαντικές ταινίες, όπως το Οργισμένο είδωλο, Τα καλά παιδιά κ.ά., εξίσου σημαντικές ήταν και ταινίες για τις οποίες δεν ήταν καν υποψήφιος, όπως ο Ταξιτζής που έχασε από το Ρόκυ αλλά δικαιώθηκε στις Κάννες, με τον Χρυσό Φοίνικα).
Ο Scorsese –όπως επισημαίνει ο Ν. Φ. Μικελίδης σε άρθρο του- "φαίνεται ν' αντιμετωπίζεται από την πλειονότητα των μελών της Ακαδημίας ως περιθωριακός και αντικομφορμιστής (είχε στο παρελθόν καταγγείλει το θεσμό των Όσκαρ) με αποτέλεσμα η προσφορά του να περιορίζεται όλα αυτά τα χρόνια στην απλή υποψηφιότητα. Τώρα, με τις πέντε αυτές υποψηφιότητες, ο Σκορσέζε προστίθεται στη λίστα θρυλικών σκηνοθετών, όπως οι Αλφρεντ Χίτσκοκ και Ρόμπερτ Ολτμαν, που παρά τις πέντε τους υποψηφιότητες δεν κατάφεραν να κερδίσουν το Οσκαρ".
Κλείνοντας το θέμα, μια παρατήρηση για τη διαδρομή των δύο αυτών δημιουργών:
ο πρώτος ξεκίνησε σκηνοθετώντας τον εαυτό του σε ρόλους πιστολέρο και Dirty Harry, για να περάσει από το Bird και τους Ασυγχώρητους (Όσκαρ Σκηνοθεσίας και Καλύτερης Ταινίας, το 1992) στις Γέφυρες του Μάντισον "περιφρονώντας τα οπτικά εφφέ και την πλαστική κινηματογραφία, για να φτάσει όσο γερνάει να σκαλίζει σε βάθος την ουσία" –όπως τονίζει ο Δ. Δανίκας. Ο δεύτερος ξεκίνησε από τους Κακόφημους δρόμους και τον Ταξιτζή, πέρασε από τα Καλά Παιδιά στον Τελευταίο Πειρασμό και τις ταινίες υψηλού προυπολογισμού, για να φτάσει στις Συμμορίες της Νέας Υόρκης και τέλος στο Aviator, αφήνοντας σταδιακά πίσω την παλιότερη τόλμη και πρωτοτυπία του.
Δείτε σχετικά άρθρα: του Δ. Δανίκα (Τα Νέα), του Ν. Φ. Μικελίδη και του Ν. Μανωλίτση (Ελευθεροτυπία), του Π. Παναγόπουλου (Η Καθημερινή)
Τα υπόλοιπα Όσκαρ
Το Όσκαρ Πρωτότυπου Σεναρίου κέρδισε ο Charlie Kaufman για την Αιώνια λιακάδα ενός καθαρού μυαλού (Eternal sunshine of the spotless mind), ενώ του Διασκευασμένου Σεναρίου πήγε στους Alexander Payne και Jim Taylor (συνεργάτες επί 15 χρόνια), για το Sideways. Όσκαρ Πρώτου Ανδρικού Ρόλου πήρε ο Jamie Foxx (για το Ray, μια ταινία για τη ζωή του Ray Charles), και Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας πήρε η ταινία Η θάλασσα μέσα μου, του Alejandro Amenabar από την Ισπανία. Στη συνέχεια, βραβείο Μουσικής πήρε ο Jan A.P. Kaczmarek για το σάουντρακ της ταινίας Finding Neverland, ενώ το Όσκαρ Τραγουδιού κέρδισε ο Jorge Drexler για σύνθεση του με τίτλο Al Oltro Lado Del Rio, από τα Ημερολόγια μοτοσυκλέτας (το πρώτο μη αγγλόφωνο τραγούδι που παίρνει αυτή τη διάκριση μετά τα Παιδιά του Πειραιά του Μάνου Χατζηδάκι, το 1960).
Δύο ακόμα Oσκαρ κέρδισαν οι Aπίθανοι, κινούμενο σχέδιο της ευρηματικής Pixar, που τιμήθηκε με το βραβείο Ταινίας Μεγάλου Μήκους Κινουμένων Σχεδίων καθώς και Ηχητικών Εφφέ.
Τέλος, από τις καλύτερες στιγμές της βραδιάς ήταν η απονομή του Τιμητικού Βραβείου στον σκηνοθέτη Sidney Lumet από τον βασικό του πρωταγωνιστή, Al Pacino. Στα 80 του χρόνια και με σαράντα ταινίες στη φιλμογραφία του, ο Lumet δήλωσε: "Πώς να ευχαριστήσω όλους όσους πρέπει; Aπλώς ευχαριστώ τις ταινίες που υπάρχουν".
Το μαύρο στοιχείο...
...είναι κάτι που πρέπει να σημειωθεί για τα φετινά Όσκαρ, καθώς -εκτός του μαύρου παρουσιαστή της τελετής, Chris Rock- υπήρχαν 4 υποψηφιότητες μαύρων ηθοποιών, με δύο από αυτές να αποδεικνύονται νικηφόρες (του Morgan Freeman, 4 φορές ως τώρα υποψήφιου και του Jamie Foxx, υποψήφιου φέτος και για Β' Ρολο στο Collateral). Οι υπόλοιποι υποψήφιοι ήταν o Don Cheadle και η Sophie Okonedo (και οι δυο στο Hotel Rwanda).
Η σημασία της παραπάνω επισήμανσης γίνεται άμεσα αντιληπτή, αν σημειωθεί ότι στην ιστορία των Όσκαρ μόνο έξι μαύροι ηθοποιοί έχουν κερδίσει ανάλογες διακρίσεις: η Χάτι Μακ Ντάνιελ (Β' Γυν. Ρόλου, στο Όσα παίρνει ο άνεμος, το 1939), ο Σίντνευ Πουατιέ (Α' Ρόλου, για το Κάτω από το βλέμμα του θεού, το 1963), ο Λούις Γκόσετ Τζούνιορ (Β' Ρόλου, για το Ιπτάμενος και τζέντλεμαν, το 1982), η Χούπι Γκόλντμεπργκ (Β' Ρόλου, για τον Αόρατο εραστή, το 1990), ο Ντένζελ Γουάσιγκτον (Β' Ρόλου, για τον Δρόμο προς τη δόξα, το 1989 και Α' Ρόλου για την Ημέρα Εκπαίδευσης, το 2001) και τέλος, η Χάλι Μπέρι (Α' Ρόλου, για τον Χορό των τεράτων, το 2001).
Δείτε όλους τους νικητές των φετινών Όσκαρ (με video από την απονομή και γραπτά αποσπάσματα από τον λόγο της αποδοχής του κάθε βραβείου).
Δείτε ακόμα, όλες τις υποψηφιότητες (μαζί με μικρά video) για τα Όσκαρ.
Πηγές για τα στοιχεία:
Academy of Motion Picture Arts and Sciences (AMPAS), Oscar.com, Άρθρα από τις εφημερίδες Τα Νέα, Ελευθεροτυπία και Η Καθημερινή και του Γ. Ζουμπουλάκη από το περιοδικό ΒΗΜΑgazino, 20/2/2005 (απ' όπου και τα στοιχεία για τους μαύρους ηθοποιούς).
Κείμενο-επισημάνσεις-επιμέλεια: Δ.Β.
Ενημέρωση: 04-03-2005
