55ο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Βερολίνου
Έξι χρόνια μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και μέσα στην ανοικοδόμηση μιας κυριολεκτικά τραυματισμένης πόλης, η Ρεβέκκα του Alfred Hitchcock άνοιξε στις 6 Ιουνίου 1951 το πρώτο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Βερολίνου. Σήμερα η Berlinale είναι το μεγαλύτερο πολιτιστικό γεγονός της πόλης και ένα από τα σημαντικότερα ραντεβού της παγκόσμιας κινηματογραφικής βιομηχανίας. Berlinale: Μια εισαγωγή
Για δυο βδομάδες κάθε χρόνο, περισσότεροι από 16.000 επαγγελματίες –συμπεριλαμβανομένων 3.500 και πλέον δημοσιογράφων- από 80 χώρες επισκέπτονται το Φεστιβάλ του Βερολίνου, ενώ η προσέλευση του κοινού είναι ίσως η μεγαλύτερη από οποιαδήποτε άλλη αντίστοιχη διοργάνωση.
Το πρόγραμμα της Berlinale περιλαμβάνει περί τα 400 φιλμ κάθε χρόνο –τα περισσότερα σε παγκόσμιες ή ευρωπαϊκές πρεμιέρες. Ταινίες κάθε είδους, μήκους και φορμά προβάλλονται σε διαφορετικές κατηγορίες: μεγάλες διεθνείς ταινίες στο Διαγωνιστικό, ανεξάρτητες παραγωγές στο Panorama, ταινίες για νεανικό κοινό στο Kinderfilmfest, σύγχρονος γερμανικός κινηματογράφος στο Perspektive Deutsches Kino, και "διαφορετικές ματιές" (των "μακρινών" χωρών και των πειραματικών εκφραστικών μέσων) στο International Forum of New Cinema.
Περιλαμβάνει ακόμα, ρετροσπεκτίβες στο έργο των μεγάλων δημιουργών και θεματικά αφιερώματα με τη συνδρομή του Κινηματογραφικού Μουσείου του Βερολίνου.
55η BERLINALE: 10-20 Φεβρουαρίου 2005
Οι ταινίες
343 ταινίες από 52 χώρες προβάλλονται φέτος σε όλες τις κατηγορίες του Φεστιβάλ –Διαγωνιστικό Πρόγραμμα (Competition), Panorama, Perspektive Deutsches Kino, Kinderfilmfest / 14plus, Forum και Retrospective– ενώ 21 από αυτές (μεγάλου μήκους, κυρίως από τη Γαλλία, τη Γερμανία, τις ΗΠΑ και τις ασιατικές χώρες) συναγωνίζονται για τη Χρυσή Άρκτο.
Με έμφαση και φέτος σ’ ένα σινεμά με πολιτικό και κοινωνικό προσανατολισμό (δείτε σχετικό άρθρο), αξίζει να σημειωθεί η απουσία μεγάλων χολλυγουντιανών παραγωγών και υποψήφιων για Όσκαρ (που επί σειρά ετών έκαναν την εμφάνιση τους στο Βερολίνο), αν και (από ειρωνεία της τύχης;) ο πρόεδρος της Διεθνούς Κριτικής Επιτροπής, Roland Emmerich, είναι μάλλον από τους κατ’ εξοχήν εκπροσώπους του είδους (σαν δημιουργός ταινιών όπως Η Μέρα της Ανεξαρτησίας, Γκοτζίλα, Μετά την επόμενη μέρα κ.ά.).
Κατά τα άλλα, η φετινή χρονιά μάλλον χαρακτηρίζεται από την ισχυρή παρουσία ταινιών γαλλικής και γερμανικής παραγωγής, την εμφάνιση νέων ή και σχετικά άγνωστων δημιουργών, την ποικιλία στη θεματολογία και τις παράξενες αλλά ενδιαφέρουσες "συναντήσεις" –όπως το Solnze / O ήλιος, όπου ο ρώσος Alexander Sokurov (δημιουργός της Ρωσικής Κιβωτού) προσεγγίζει τον μύθο του ιάπωνα αυτοκράτορα Χιροχίτο και το U-Carmen eKhayelitsha του βρετανού Mark Dornford-May, όπου η Κάρμεν του Μεριμέ συναντά την Αφρική.
Μια και το αναφέραμε, η Αφρική έχει φέτος την τιμητική της (όσον αφορά τη θεματολογία) με ταινίες όπως το Man to Man του Régis Wargnier, που άνοιξε και το Φεστιβάλ (δράμα εποχής, με την Κριστίν Σκοτ Τόμας και τον Τζόζεφ Φάϊνς), το Hotel Rwanda του ιρλανδού σκηνοθέτη Terry George και το Sometimes in April του Raoul Peck (και τα δυο για την απίστευτη αιματοχυσία στη Ρουάντα, στα μέσα της δεκαετίας του ‘90).
Στην ίδια σφαίρα, του πολιτικού σινεμά, της κοινωνικής ευαισθησίας αλλά και της αποτύπωσης μιας ιστορικής αλήθειας, εκτός από το Kong que / Το παγώνι του κινέζου Gu Changwei (γνωστού μας, με την ιδιότητα του φωτογράφου στο Αντίο Παλλακίδα Μου, του Τσεν Κάϊγκε), φαίνεται να κινείται το Paradise Now του παλαιστίνιου Hany Abu-Assad, το Sophie Scholl - The Final Days του Marc Rothemund (για τις τελευταίες μέρες του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου και τον αντι-ναζιστικό αγώνα μιας ομάδας φοιτητών στη Γερμανία), αλλά και ο Όμηρος του Κωνσταντίνου Γιάνναρη, που συμμετέχει στο Panorama (δείτε παλαιότερη δημοσίευση μας, για να θυμίσουμε και την άλλη ελληνική συμμετοχή, με την μικρού μήκους Πιλάλα του Θόδωρου Παπαδουλάκη στο Kinderfilmfest).
Εκτός από τους νεώτερους, από το Φεστιβάλ δε λείπουν και οι παλιοί γνώριμοι: όπως ο Alain Corneau με την ταινία Les mots bleus, ο André Téchiné με το Les temps qui changent (με την Κατρίν Ντενέβ και τον Ζεράρ Ντεπαρντιέ) και βέβαια η συνεργασία των Ermanno Olmi, Abbas Kiarostami, Ken Loach, στο εκτός συναγωνισμού τρίπτυχο, Tickets.
Μερικές ακόμα συμμετοχές: The Life Aquatic With Steve Zissou, από τις ΗΠΑ, ταινία με αρκετούς σταρ, του Wes Anderson (γνωστού μας από την Οικογένεια Τένενμπάουμ), Kinsey του Bill Condon (ταινία εκτός συναγωνισμού, για τον θεμελιωτή της επιστήμης της σεξολογίας), Beyond the sea, η δεύτερη σκηνοθετική απόπειρα του Kevin Spacey (στο Panorama Special), αλλά και η ταινία The Ninth Day του Volker Schlöndorff (στο πανόραμα γερμανικού σινεμά).
Δείτε ακόμα το πλήρες πρόγραμμα των ταινιών που συμμετέχουν.
…και οι… "Αρκτικές" Βραβεύσεις;
Αφού καθώς φαίνεται, οι προβλέψεις μάλλον περισσεύουν, καλύτερα να περιμένουμε ως το Σάββατο 19 Φεβρουαρίου που θα μάθουμε τους νικητές, ενώ προς το παρόν μπορούμε να ρίξουμε μια ματιά στα Έπαθλα.
Πέρα από τις Χρυσές Άρκτους (μία στην καλύτερη ταινία μεγάλου μήκους και άλλη μία στην καλύτερη ταινία μικρού μήκους του Διαγωνιστικού) το Φεστιβάλ θα απονείμει:
-τις Αργυρές Άρκτους, έξι στον αριθμό, για ταινίες μεγάλου μήκους (μία ως το "Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής", ενώ οι υπόλοιπες προορίζονται για τη σκηνοθεσία, την αντρική και γυναικεία ερμηνεία, τη μουσική και την καλλιτεχνική διεύθυνση) και άλλη μία για τις μικρού μήκους.
-τον Γαλάζιο Άγγελο (Blue Angel, προς τιμήν της Marlene Dietrich), στην καλύτερη ευρωπαϊκή ταινία του Διαγωνιστικού –το μόνο βραβείο της Διεθνούς Επιτροπής που συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο, εν προκειμένω 25.000 €
-το Βραβείο Alfred Bauer (προς τιμήν του πρώτου διευθυντή του Φεστιβάλ), στον καλύτερο πρωτοεμφανιζόμενο σκηνοθέτη του Διαγωνιστικού
Υπάρχουν όμως και τα βραβεία των ανεξάρτητων επιτροπών:
-τα Βραβεία της FIPRESCI (Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου), τρία στον αριθμό –ένα σε κάθε κατηγορία: Διαγωνιστικό, Panorama και Forum
- το Βραβείο LVT Manfred Salzgeber (προς τιμή του ιδρυτή του Πανοράματος)
- τα Βραβεία INTERFILM και SIGNIS (της καθολικής και της προτεσταντικής εκκλησίας) σε μία ταινία από το Panorama και άλλη μία από το Forum
- και ακόμα: Βραβεία για το γερμανικό σινεμά, Βραβεία της C.I.C.A.E (Διεθνούς Ένωσης Αιθουσών Κινηματογράφου Τέχνης), Βραβείο UIP Berlin (United International Pictures από κοινού με το European Film Academy), Βραβείο Ταινίας για την Ειρήνη, Teddy Awards (για ταινίες που έχουν σχέση με την ομοφυλοφιλία), Βραβείο NETPAC (για την καλύτερη ασιατική ταινία), Βραβείο της Διεθνούς Αμνηστίας, Βραβείο Europa Cinemas και πολλά άλλα.
Τιμητικές Διακρίσεις
Οπως κάθε χρόνο, Τιμητικές Διακρίσεις θα απονεμηθούν σε προσωπικότητες του κινηματογράφου, για το σύνολο του έργου τους. Πιο συγκεκριμένα, με Χρυσές Άρκτους θα τιμηθούν, ο Fernando Fernán Gómez, ηθοποιός, σκηνοθέτης και σεναριογράφος από την Ισπανία, αλλά και ο κορεάτης δημιουργός Im Kwon-Taek –στο έργο του οποίου θα γίνει και αφιέρωμα.
Ακόμα με την Camera της Berlinale θα τιμηθούν:
-Το Studio Shochiku, ο παλαιότερος και πιο σημαντικός οργανισμός παραγωγής ταινιών στην Ιαπωνία, που έχει δημιουργήσει μεγάλο αριθμό επιτυχημένων ταινιών που σήμερα θεωρούνται κλασσικές, με σκηνοθέτες όπως ο Yasujiro Ozu, ο Akira Kurosawa, ο Keisuke Kinoshita, ο Yoji Yamada, ο Takeshi Kitano κ.ά.
Η βράβευση –που για πρώτη φορά στην ιστορία του Φεστιβάλ γίνεται σε οργανισμό– συμπίπτει με την συμπλήρωση 110 χρόνων από την ίδρυση της Shochiku αλλά και τη φετινή συμμετοχή της στο Διαγωνιστικό Πρόγραμμα, με την ταινία Kakushi Ken-Oni no Tsume (The Hidden Blade) του Yoji Yamada.
-Helene Schwarz –προσωπικότητα που "σημάδεψε" το γερμανικό σινεμά με ένα ιδιότυπο τρόπο: από το 1966 σαν γραμματέας στη Γερμανική Ακαδημία Κινηματογράφου και Τηλεόρασης (DFFB) μέχρι σήμερα στα 78 της, ως Σύμβουλος Σπουδών, έχει βοηθήσει δεκάδες από τους σημερινούς καταξιωμένους γερμανούς κινηματογραφιστές να γίνουν… αυτό που έγιναν.
-Daniel Day-Lewis –ο πολυβραβευμένος ηθοποιός (με ένα Όσκαρ ερμηνείας, ένα BAFTA και αρκετά άλλα βραβεία) έχει ερμηνεύσει ένα μεγάλο αριθμό από αξιομνημόνευτους ρόλους και διαγωνιστεί 4 φορές στο Φεστιβάλ Βερολίνου (Ο Μποξέρ, 1998 και Εις το όνομα του πατρός, 1994 του Jim Sheridan, Οι μάγισσες του Σάλεμ, του Nicholas Hytner, το 1997 και Συμμορίες της Νέας Υόρκης, του Martin Scorsese, το 2003).
-Katrin Sass –από τις πιο δημοφιλείς και αξιόλογες ηθοποιούς της πρώην Ανατολικής Γερμανίας, έχει συμμετάσχει σε αρκετές αξιοσημείωτες ταινίες της DEFA, από το 1979 που ξεκίνησε την καριέρα της, ενώ αρκετές από τις ταινίες της έχουν διαγωνιστεί στο Φεστιβάλ Βερολίνου –όπως το Goodbye, Lenin! του Wolfgang Becker, το 2002 και το Bürgschaft für ein Jahr, του Herrmann Zschosche, το 1981, όπου κέρδισε την Αργυρή Άρκτο για την ερμηνεία της.
Άλλες δραστηριότητες
Το Φεστιβάλ Βερολίνου, ένας δείκτης για ό,τι συμβαίνει σήμερα στο σινεμά, είναι παράλληλα ο χώρος για να διαδοθούν δημιουργικές ιδέες, τα νέα σχέδια να συναντήσουν συνοδοιπόρους και οι ταινίες να βρουν δρόμο για το διεθνές κοινό.
Σ’ αυτό το πνεύμα, το Φεστιβάλ αναπτύσσει συνεχώς πρωτοβουλίες, όπως:
-το Berlinale Talent Campus, που διεξάγεται φέτος για τρίτη φορά και μέσω του Berlin’s House of World Cultures, προσκαλεί 500 νέους κινηματογραφιστές να συναντήσουν καταξιωμένους επαγγελματίες σε δημιουργικά εργαστήρια, διαλέξεις, συζητήσεις. Με στόχο, να υποστηριχθεί η δημιουργική «περιέργεια πάνω στις ιδέες των άλλων», το Campus επενδύει στο μέλλον του Φεστιβάλ.
-το World Cinema Fund, σε συνεργασία με κρατικούς πολιτιστικούς φορείς, ένα πρόγραμμα ενίσχυσης νέων κινηματογραφικών projects από συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές (που μέχρι το 2007 θα είναι η Λατινική Αμερική, η Αφρική, η Μέση Ανατολή και η Κεντρική Ασία) με ετήσιο προϋπολογισμό τα 500.000 € . Στόχος του προγράμματος είναι να συμβάλλει στην υλοποίηση ταινιών που διαφορετικά δεν θα παραχθούν, αλλά και την υποστήριξη ταινιών μυθοπλασίας ή ντοκυμαντέρ με ισχυρή πολιτιστική ταυτότητα, στο πεδίο της παραγωγής αλλά και της διανομής.
Το πλέον όμως σημαντικό γεγονός για την κινηματογραφική βιομηχανία στο Βερολίνο, είναι το European Film Market, όπου παραγωγοί, διανομείς και χρηματοδότες απ’ όλον τον κόσμο έρχονται για να δουν, να προωθήσουν, να διαπραγματευτούν και να αγοράσουν ταινίες.
Η 55η Berlinale περιλαμβάνει ακόμα: ρετροσπεκτίβες στο έργο μεγάλων δημιουργών και θεματικά αφιερώματα με τη συνδρομή του Κινηματογραφικού Μουσείου του Βερολίνου, σε μια προσπάθεια τοποθέτησης του κινηματογράφου στο ιστορικό του πλαίσιο (όπως το αφιέρωμα στις ταινίες του μεταπολεμικού Σχεδίου Μάρσαλ, υπό τον αινιγματικό τίτλο Selling Democracy), εορταστικές εκδηλώσεις (για το Panorama που συμπληρώνει φέτος 20 χρόνια ζωής) και άλλα παράλληλα δρώμενα (εκδηλώσεις του Shooting Stars, όπου θυμίζουμε ότι συμμετέχει η ελληνίδα ηθοποιός Αλέξια Καλτσίκη).
Τέλος, ενδιαφέρουσα είναι και η προβολή του Θωρηκτού Ποτέμκιν, του Αϊζενστάϊν (1925), που χάρη στο British Film Institute "αναστήθηκε", διορθώθηκε και συμπληρώθηκε με τα πρωτότυπα ρωσικά της γραφιστικά, αλλά και μια εισαγωγή του Τρότσκι, που ποτέ ως τώρα δεν είδε το φως.
Κλείνοντας
Από 10 μέχρι 20 Φεβρουαρίου, το 55ο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Βερολίνου μονοπωλεί το ενδιαφέρον των ανθρώπων του κινηματογράφου, σαν η αδιαμφισβήτητη πρωτεύουσα του γερμανικού σινεμά και μια διεθνής σκηνή για να εξαπλωθούν καινούργιες εικόνες, ιδέες, πολιτιστικές ιδιαιτερότητες, αλλά και βιομηχανικά προϊόντα.
Πηγές για τα στοιχεία:
Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Βερολίνου, Εφημερίδα Ελευθεροτυπία, Εφημερίδα Τα Νέα (άρθρα του Δημήτρη Δανίκα, στις 21.1.05, στις 10.2.05 και στις 12.2.05), yahoo.com, Shockiku Co., Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου και European Film Promotion.
Κείμενο-επιμέλεια-επισημάνσεις: Δ.Β.
Ενημέρωση: 18-02-2005
